Het aanbod van gespecialiseerde ggz-hulp voor – onder meer – mensen met autisme blijft structureel achter bij de vraag. Zorgverzekeraars en zorginstellingen moeten binnen vier weken met een plan komen om hier een einde aan te maken. Zo niet, dan grijpt het ministerie van VWS in.
Dat zei staatssecretaris Paul Blokhuis (volksgezondheid, ChristenUnie) vandaag tijdens het debat over de ggz in de Tweede Kamer dat in het teken stond van de wachtlijsten. Vijf zogeheten ‘diagnosegroepen’ hebben volgens Blokhuis op dit moment vooral te maken met lange wachtijsten. Een daarvan is de groep ‘pervasieve stoornissen’ waarvan autisme de bekendste is.
‘Het beeld is dat er voor deze groepen te weinig aanbod is’, aldus Blokhuis tijdens het debat. ‘Vooral als het gaat om de acute, zeer gespecialiseerde zorg’. Om hier een einde aan te maken wil Blokhuis dat er snel een ondergrens wordt vastgesteld waaronder het aanbod niet mag zakken. Dreigt er een instelling te verdwijnen, dan moeten alle betrokken partijen – zoals zorgverzekeraars, huisartsen en zorginstellingen – onderzoeken of hiermee het behandelaanbod niet te klein wordt. ‘Daar moeten protocollen voor komen. Voor de acute medische zorg is dit ook al geregeld’, zei Blokhuis. ‘Dan moet het in de ggz ook mogelijk zijn.’
Uit de eind 2019 verschenen Informatiekaart wachttijden ggz van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) blijkt dat de positie van mensen met autisme in de ggz fors is verslechterd ten opzichte van 2018. Was de totale wachttijd (voor aanmelding en behandeling samen) voor hulp in november 2018 nog 17 weken, eind 2019 was die opgelopen tot 21 weken. De wachttijd voor aanmelding steeg in diezelfde periode van 9 naar 13 weken. Vooral in Zuidoost-brabant, Flevoland en Zuid-Limburg zijn de wachtlijsten lang, met als uitschieter Stichting ggz Eindhoven en de Kempen met een wachttijd van ruim vijftig weken.
Gebod
Blokhuis geeft zorgverzekeraars en grote zorgaanbieders vier weken de tijd om met een plan te komen. Hierin moet staan hoe groot het aanbod van hooggespecialiseerde ggz-zorg in Nederland minimaal moet zijn en ook hoe ze ervoor gaan zorgen dat die ondergrens binnen afzienbare tijd wordt behaald. ‘Lukt dat niet, dan ga ik het afdwingen’, aldus Blokhuis. ‘Er komt nu echt een gebod: gij zult een bodem creëren voor specialistisch aanbod. Dit is in Nederland volgens mij nog niet eerder gebeurd.’
Concreet betekent het dat zorginstellingen en zorgverzekeraars dure behandelplekken beschikbaar moeten gaan stellen die waarschijnlijk niet altijd bezet zullen zijn. Doen ze dit niet, dan zal Blokhuis in het uiterste geval met sancties komen. ‘Dat varieert van het uitdelen van boetes tot het bekend maken van de namen’, aldus de staatssecretaris.
‘De markt faalt’
Veel Kamerleden merkten op dat in de ggz op dit moment vooral de ‘lichtere gevallen’ hulp krijgen. Patiënten met complexe problemen en/of meerdere diagnoses zouden vaak buiten de boot vallen, onder meer doordat het voor de veelal verlieslijdende zorginstellingen financieel onaantrekkelijk zou zijn om hen in zorg te nemen. Blokhuis herkende dit beeld. ‘Nu is het voor de bedrijfsvoering van instellingen inderdaad niet aantrekkelijk genoeg om specialistische behandelplekken in stand te houden’, zo zei hij. ‘De markt faalt hier, daarom moeten we ingrijpen.’
Mensen met ernstige, complexe problemen die totaal zijn vastgelopen in de zorg raadt Blokhuis aan om contact op te nemen met de zogeheten Unit complexe zorgvraag van het ministerie van VWS (zorgvragen@minvws.nl). ‘Die unit is bedoeld voor mensen die het idee hebben dat er met hen wordt gesjouwd’, zo zei hij. ‘Als zij zich bij ons melden, dan begeleiden wij hen totdat ze de hulp krijgen die ze nodig hebben.’ De bekendheid van deze unit – door Blokhuis onlangs zelf ‘het best bewaarde geheim van Den Haag genoemd’ – zal worden vergroot.
Op dit moment staan er in Nederland in totaal naar schatting 37.000 mensen op de wachtlijst voor gespecialiseerde ggz-hulp, van wie 10.000 langer dan de zogeheten Treeknorm. Dat is de volgens de beroepsgroep maximaal aanvaardbare wachttijd. De Treeknorm voor de aanmeldtijd is 4 weken, die van de totale wachttijd 14 weken.
Zie ook manifest Lijm de zorg
Verder lezen: Waarom ggz-wachtlijsten zo lang zijn voor mensen met autisme
Door onze redacteur Julie Wevers
