Technologie als hulpmiddel bij zelfstandig leven en wonen als je autisme hebt? Het is vooral de vraag hoe je uit het enorme aanbod de juiste oplossing vindt. De HAN University of Applied Sciences en de Universiteit Twente werken samen met jongvolwassenen met autisme en hun begeleiders aan een methode die het mogelijk maakt de juiste technologie te vinden. Dit weekend presenteren ze deze Design Your Life-methode op een Designcongres in Bilbao, binnenkort verschijnt er een artikel in een speciale editie van het Journal of Enabling Technologies.

Technologie kan je leven een stuk gemakkelijker maken. Het aanbod van apps, wearables, internet-of-things, robots en andere technologie is groot en groeit met de dag. Maar soms zie je door de bomen het bos niet meer en leidt het grote aanbod tot keuzestress.

Bovendien kan technologie zelf ook voor frustraties zorgen, bijvoorbeeld als je digitale agenda op je telefoon er na een update ineens anders uitziet. Of dat je dat irritante meldingssignaal maar niet uit kunt zetten, terwijl de technologie juist bedoeld was om het leven eenvoudiger te maken. Veel van de ‘oplossingen’ blijken niet voor iedereen en op elke plek te werken.

Oplossing op maat

“Met Design Your Life beginnen we bij het begin. Welke behoefte heb je? Welke aanpassing zou je willen doen?”, vertelt Thijs Waardenburg, onderzoeker bij Hogeschool Arnhem-Nijmegen. “Eerst breng je, samen met iemand die jou goed kent, de situatie waarvoor je een oplossing wilt in kaart met behulp van een toolbox. Waar wil je aan werken? Vervolgens bedenk je ideeën en ga je kijken of je daar eventueel experts of ontwerpers voor kunt inschakelen. In de volgende fase ga je je plan realiseren of kopen, gevolgd door een test- en evaluatiefase. Vooral dat laatste is interessant. Soms ontdek je dan dat je meer nodig hebt dan alleen een functionele oplossing.”

De deelnemende jongeren met autisme worstelen vooral met over- of onderprikkeling en dagstructuur. “Eén van hen had een omgedraaid dag-nachtritme. Hij zat ’s nachts te gamen, dronk veel energiedrankjes en was te zwaar. Dus dat wilde hij aanpakken. Gaandeweg heeft hij zijn doelen veranderd, omdat hij ontdekte dat hij eigenlijk een boek wilde schrijven en een virtuele wereld wilde ontwikkelen. Een zinvolle invulling van zijn tijd gaf hem meer eigenwaarde, waardoor hij de motivatie in zichzelf vond om gezondere keuzes te maken.”

Deze armband helpt een deelnemer bij het herinneren van zijn taken.

Begeleider

Daarom is in het Design Your Life-traject een mede-ontwerper nodig. Om tot actie te komen, is actie nodig. Daarbij helpt een begeleider. Thijs: “Dat kan een zorgprofessional zijn, maar ook een ouder of partner. Iemand die je kracht en je valkuilen goed kent.”

Bij Design Your Life maken deelnemers gebruik van bestaande techniek, zonodig aangepast. “Het hoeft niet altijd te gaan om een digitale oplossing. Zo maakte één van de deelnemers een armband met genummerde blokjes perspex. Elk nummer herinnerde hem aan een bepaalde taak die hij moest uitvoeren en dat geeft rust. Een ander wordt rustig van friemelen aan een fidget cube, in plaats van een app. Weer een ander monteerde een traphekje, om te voorkomen dat mensen zomaar zijn woonkamer binnenwandelen. Dat zorgt bij hem namelijk voor veel spanning, zeker als het mensen zijn die hij nog niet kent. Een simpele oplossing.”

Neurodiversiteit

“Bij productontwikkeling is er nog te weinig aandacht voor neurodiversiteit. Bij het ontwerpen van websites, apps of producten wordt wel vaak rekening gehouden met bijvoorbeeld slechtziendheid of laaggeletterdheid, maar er wordt nog te weinig gekeken naar prikkelgevoeligheid”, vindt Thijs Waardenburg. Met Design Your Life kun je daar zelf iets aan doen.

Aan het project werken vijf organisaties mee die jongeren met autisme ondersteunen. Daarnaast nemen een werkgevers- en een werknemersorganisatie en vier bedrijven uit de creatieve industrie deel. De NVA is als belangenvereniging betrokken.