Het UWV kan op dit moment een grote groep  mensen niet helpen. Dat zegt directeur UWV Werkbedrijf Tof Thissen die hierover in gesprek wil met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.  ‘Er moet een one stop shop komen voor iedereen die hulp wil bij het vinden van werk.’

Thissen deed zijn uitspraken afgelopen vrijdag tijdens het NVA AutismeCongres in Utrecht. Daar werd hij ondervraagd door ervaringsdeskundig coach en trainer Thijs van der Rol, onder meer werkzaam voor ggz-instelling Parnassia en de Autisme Ambassade. 

Uit een gisteren verschenen rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat de in 2015 ingevoerde Participatiewet nauwelijks heeft geleid tot extra werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zogeheten ‘jonggehandicapten’ hebben wel wat vaker een baan, maar ook een lager inkomen. Bovendien gaat het vaker om tijdelijk werk. 

Jobcoach

Het UWV Werkbedrijf houdt zich bezig met arbeidsbemiddeling en re-integratie van werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het rijtje personen dat op dit moment tevergeefs voor ondersteuning aanklopt bij het UWV is veel te lang, aldus Thissen tijdens het NVA-congres. ‘Er moet in Nederland een one stop shop komen voor iedereen die hulp wil bij het vinden van werk. Een plek waar álle expertise aanwezig is, zoals een jobcoach, een loopbaanbegeleider en een arbeidskundige. En tegen die mensen zeggen we: u gaat hier niet weg zonder perspectief.’

Volgens Thissen zijn er op dit moment te veel kwetsbare mensen die het UWV niet aan werk mag helpen. Bijvoorbeeld Wajongers over wie het UWV ooit heeft geoordeeld dat zij ‘duurzaam geen arbeidsvermogen’ hebben. Willen zij toch aan het werk, dan hebben zij nu geen recht op re-integratiemiddelen zoals een proefplaatsing of loondispensatie -die zijn namelijk voorbehouden aan mensen met arbeidsvermogen. Om daarvoor in aanmerking te komen moeten zij eerst een herbeoordeling aanvragen bij het UWV. 

Uitkeringslast

Thissen: ‘Formeel moeten wij nee verkopen als zij weer aan het werk willen. Op dit moment hangt onze dienstverlening af van het soort uitkering dat iemand ontvangt. Dat zie ik liever anders.’

Ook jongeren met een beperking die wél ‘arbeidsvermogen’ hebben worden op dit moment niet door het UWV geholpen als zij aan het werk willen, merkte Van der Rol op. Deze jongeren – de zogeheten niet-uitkeringsgerechtigden oftewel ‘nuggers’ – vallen sinds 2015 onder de Participatiewet en daarmee onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. ‘Uitzonderingen daargelaten, krijgen deze mensen om verschillende redenen vaak niet de aandacht die zij verdienen, zei Thissen. ‘En ook het UWV heeft helaas niet de opdracht om deze jongeren te helpen.’

Van werk naar werk

Mensen met autisme die na een periode te hebben gewerkt in de Werkloosheidswet (WW) terechtkomen, krijgen ook geen UWV-ondersteuning. ‘Ondanks hun autisme-diagnose komen zij niet in aanmerking voor zaken als jobcoaching’, zei Van der Rol. ‘Daarvoor moeten zij eerst in de WIA terecht zien te komen.’

Begeleiding van ‘werk naar werk’ behoort formeel gezien inderdaad niet tot de taken van het UWV, beaamde Thissen. ‘Maar op dit gebied is een positieve ontwikkeling zichtbaar’, zei hij. ‘Zo mogen wij op dit moment werknemers van de Amsterdamse Hemwegcentrale (die gaat eind dit jaar dicht, red.) en van van VDL Nedcar (hier verdwijnen dit jaar duizend banen, red.) naar werk begeleiden en hoeven wij niet, zoals voorheen, te wachten totdat zij eerst helemaal uit het arbeidsproces zijn.’

Visie

Van der Rol wilde van Thissen weten ‘welke visie op autisme’ het UWV er op dit moment op na houdt.  ‘Waar het ons om gaat is of iemand wel of geen duurzaam arbeidsvermogen heeft’, zei Thissen. ‘Vervolgens kijken wij welk maatwerk er nodig is op individueel niveau.’

Volgens Van der Rol is die visie echter wel degelijk relevant. ‘Een nieuwe visie op autisme gaat ervan uit dat de ontwikkeling van mensen met autisme geen vaststaand gegeven is, maar voortdurend in ontwikkeling is. Tóch beslissen arbeidsdeskundigen en verzekeringsartsen van het UWV of iemand met autisme wel of geen duurzaam arbeidsvermogen heeft. Hoe kan dat?’

Film of foto?

‘De kunst is om een film van iemands leven te maken in plaats van een foto’, antwoordde Thissen. ‘En dat geldt overigens niet alleen voor het UWV, maar óók voor mensen met autisme zelf. Tegen hen zou ik willen zeggen: blijf ook zelf je eigen mogelijkheden zien en denk niet: ik ben afgekeurd, dus ik hoef nooit meer in gesprek te gaan over mijn mogelijkheden. Het is met andere woorden ook de beleving van mensen met autisme dat er een foto van ze is gemaakt.’

Van der Rol: ‘Een film in plaats van een foto, dat is een mooi perspectief. Maar intussen bestaat de foto van het UWV wél. Nog altijd wordt immers vastgesteld of iemand wel of geen duurzaam arbeidsvermogen heeft. In plaats daarvan zou het UWV beter kunnen vaststellen: dit zijn op dit moment jouw mogelijkheden.’

Door onze redacteur Julie Wevers