Autisme en eetproblemen

Eetproblemen bij mensen met autisme

Mensen met autisme kunnen er bijzondere eetgewoonten op nahouden. Dit zijn enkele voorbeelden:

• geen vloeibaar voedsel met vaste stukjes verdragen

• dwangmatig alle verschillende voedingsmiddel gescheiden houden op het bord. 

• vrijwel nooit iets nieuws willen proberen. 

• alléén eten accepteren dat uit een vertrouwde verpakking komt. 

Soms leiden deze gewoonten tot serieuze eetproblemen. Zo kan kieskeurigheid op het gebied van voedsel er toe leiden dat een kind of een volwassene met autisme structureel te weinig of te eenzijdig eet. En een extreme fixatie op voedsel kan er juist voor zorgen dat een iemand te veel eet. 

Ook kan verregaande kieskeurigheid op het gebied van eten leiden tot sociale isolatie. Uit angst voor onbekend voedsel gaat iemand bijvoorbeeld niet graag bij anderen eten of op vakantie. Voor kinderen kan het bijvoorbeeld betekenen dat ze niet meer durven te gaan logeren bij vriendjes of vriendinnetjes. Of dat ze verjaardagsfeestjes gaan mijden.

Eetproblemen kunnen in sommige gevallen ook leiden tot een eetstoornis. Hierover verschijnt binnenkort een aparte pagina op deze website.

Oorzaken van eetproblemen

De oorzaken van eetproblemen bij kinderen (en volwassenen) met autisme kunnen heel divers zijn. Vaak heeft het te maken met:

• over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels
• een nog niet goed ontwikkelde (mond-)motoriek, 
• problemen op het gebied van plannen en organiseren
• de sociale aspecten van maaltijden.  

Zintuiglijke prikkels

Mensen met autisme verwerken prikkels vaak op een andere manier dan mensen zonder autisme. Dit speelt vaak een grote rol bij eetproblemen bij mensen met autisme. 

Tijdens een maaltijd worden onze zintuigen op allerlei manieren geprikkeld. Denk bijvoorbeeld aan de geur van het eten, de smaak die vrijkomt als we erop kauwen en de sensatie die het teweegbrengt in de mond. 

En dan zijn er óók nog de prikkels uit de omgeving, bijvoorbeeld het schelle geluid van een stoel die wordt verschoven, het gebrom van een afzuigkap of het gesmak van een tafelgenoot.

Mensen met autisme kunnen door al deze prikkels overspoeld raken.‘Om orde te scheppen in de chaos kunnen zij bijzondere eetgewoonten ontwikkelen’, schrijft psycholoog Thomas Fondelli in zijn verhelderende boek Autisme en eetproblemen. ‘Zoals bijvoorbeeld het scheiden van verschillende voedingsmiddelen, bijvoorbeeld de rijst van de groenten.’ 

Overigens komt ondergevoeligheid voor bepaalde prikkels ook regelmatig voor bij mensen met autisme, bijvoorbeeld voor de geur of de smaak van voedsel. Het gevolg hiervan kan zijn dat iemand nauwelijks plezier aan eten beleeft. Of dat iemand structureel te veel eet doordat hij of zij geen hongerprikkel kent of een gevoel van verzadiging. Overgewicht kan hiervan het gevolg zijn. 

Motoriek

Bij kinderen kunnen eetproblemen ook ontstaan door een afwijkende/onderontwikkelde mondmotoriek of door andere medische oorzaken. In dat geval is het altijd raadzaam om contact op te nemen met een arts. Die kan indien nodig bijvoorbeeld doorverwijzen naar een logopedist.

Plannen en organiseren

Je staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar maaltijden vragen veel van onze vaardigheden op het gebied van plannen en organiseren. Denk bijvoorbeeld aan het doen van de boodschappen in een drukke supermarkt. Of aan het koken – dat is een taak waarbij je voortdurend moet multitasken. Een aantal mensen mensen met autisme – ook met een zeer hoge intelligentie – heeft hier grote moeite mee.

Sociale aspecten

Maaltijden worden door veel mensen gezien als een sociale activiteit. Tijdens de avondmaaltijd vertellen gezinsleden elkaar bijvoorbeeld vaak wat zij die dag hebben meegemaakt op school of op het werk. 

Voor mensen met autisme is die sociale functie van eten echter lang niet altijd vanzelfsprekend. Het kan voor hen zelfs juist heel stressvol zijn om tijdens een maaltijd verschillende activiteiten met elkaar te moeten combineren, zoals het eten én het proberen te voldoen aan de sociale verwachtingen van anderen. 

Tips voor ouders van kinderen met eetproblemen

-Neem contact op met een arts als je vermoedt dat de eetproblemen van je kind een medische oorzaak hebben.

-Krijgt je kind als gevolg van de eetproblemen structureel te weinig belangrijke voedingsstoffen binnen of is er sprake van onder- of overgewicht? Neem ook dan contact op met een arts.

-Probeer ten alle tijden een machtsstrijd met je kind over eten te voorkomen. Geef daarom nooit straf als je kind niet eet gewenste eetgedrag laat zien. Belonen kan wel. 

-Koester de dingen die je kind wél eet, ook als het maar een paar dingen zijn. Probeer het menu van daaruit heel langzaam uit te bouwen.

-Stel realistische doelen. Ga ervan uit dat je kind veel tijd nodig heeft om ‘normaal’ te leren eten. Denk daarbij niet alleen in maanden maar indien nodig ook in jaren.  

-Probeer te achterhalen of er sensorische prikkels zijn waar je kind tijdens de maaltijd last van heeft en probeer die zoveel mogelijk weg te nemen. 

-Lees voor nog veel meer tips het boek Autisme en eetproblemen van Thomas Fondelli. Hierin staat onder meer hoe je je kind kunt laten wennen aan nieuwe voedingsmiddelen. Fondelli besteedt ook veel aandacht aan eetproblemen bij kinderen met autisme en een verstandelijke beperking.