Mensen met autisme krijgen vaak vooral te horen waar ze niet goed in zijn. De Kwaliteitenvragenlijst moet hier verandering in brengen. ‘Als je een bloemrijke tuin hebt, is een beetje onkruid niet zo erg.’
Vivian Snouckaert, één van de samenstellersvan de Kwaliteitenvragenlijst
Tijdens een diagnosetraject of behandeling draait doorgaans alles om iemands klachten en beperkingen. Dat kan ook anders, zo besloten enkele medewerkers van het door klinisch psycholoog Annelies Spek opgerichte Autisme Expertisecentrum. Onlangs publiceerden zij de zogeheten Kwaliteitenvragenlijst waarmee iemands positieve eigenschappen in kaart kunnen worden gebracht. ‘Natuurlijk moet je als psycholoog altijd goed onderzoeken welke klachten bij iemand tot problemen leiden’, zegt psycholoog Vivian Snouckaert, één van de samenstellers van de Kwaliteitenvragenlijst. ‘Maar daarbij gaat het wel maar om een deel van die persoon. Iedereen heeft daarnaast ook sterke eigenschappen en kwaliteiten.’
De lijst – die in totaal uit 59 vragen bestaat – brengt positieve eigenschappen in kaart die bij mensen met autisme relatief vaak voorkomen, zoals een goed geheugen, het snel kunnen herkennen van patronen, loyaliteit en doorzettingsvermogen.
Bij het Autisme Expertisecentrum is de vragenlijst sinds kort vast onderdeel van het diagnostische traject. ‘Uiteindelijk krijgt iemand een uitgebreid verslag met alle conclusies’, zegt Snouckaert. ‘Daarin staan niet alleen de positieve eigenschappen genoemd, maar ook wat naasten daarover zeggen. Dit kan bij sommige mensen met autisme tot meer zelfinzicht leiden.’
De vragenlijst biedt volgens Snouckaert ook nuttige aanknopingspunten voor de behandeling. ‘Bijvoorbeeld voor hoe iemand zijn leven anders kan inrichten. Iemand die zich realiseert dat hij ontzettend kan genieten van muziek, kan bijvoorbeeld besluiten om hier meer tijd aan te gaan besteden. En iemand die analytisch heel sterk is, kan daar rekening mee houden tijdens het zoeken naar een andere baan. Ook kan het helpen om iemand die veel tegenslag ervaart erop te wijzen dat hij er dankzij zijn grote doorzettingsvermogen in het verleden vaak weer bovenop kwam.’
Tijdens de behandeling kijkt Snouckaert, opgeleid in de zogeheten positieve psychologie, bewust vooral naar wat iemand wél kan. ‘Ik merk dat mensen zich hierdoor echt beter gaan voelen, terwijl iemand makkelijk in een negatieve spiraal terecht kan komen als je alléén de nadruk legt op zaken die niet goed gaan.’
Snouckaert vergelijkt het – in navolging van haar leermeester in de positieve psychologie – graag met een kale tuin waarin voortdurend onkruid opduikt. ‘Dan kan je natuurlijk al je tijd en energie gaan besteden aan het weghalen van dat onkruid, maar dan heb je uiteindelijk nog steeds een kale tuin. Terwijl als je daarnaast ook bloemenzaadjes plant, je van een mooie tuin kan gaan genieten. Weliswaar zal daarin regelmatig onkruid de kop op steken, maar dat is misschien helemaal niet zo erg.’
Door onze redacteur Julie Wevers
