Ontwikkeling stimuleren

Bekijk wat mogelijk bij jouw kind aansluit:

ZML-school

Veel kinderen met een verstandelijke beperking gaan naar een speciale school, vaak een school voor zeer moeilijk lerende kinderen (ZML). Op een ZML-school zijn de klassen klein, meestal met maximaal 12 leerlingen. Leerlingen van 4 tot 20 jaar kunnen er terecht.

Kinderdagcentrum

Kinderen die behalve een verstandelijke beperking ook autisme hebben, gaan regelmatig helemaal niet naar school. Bijvoorbeeld omdat zij te veel begeleiding nodig hebben, zelfs voor een speciale school. Of omdat zij zich problematisch gedragen in een groep. Deze kinderen zitten dan thuis, of ze gaan naar een kinderdagcentrum (KDC). Een KDC is bedoeld voor kinderen met een ernstige verstandelijke beperking of meervoudige beperking van ongeveer 2 tot 18-jarige leeftijd. In het centrum werken onder andere logopedisten, fysiotherapeuten en gedragsdeskundigen. Belangrijk doel is het bevorderen van de zelfstandigheid van de kinderen, bijvoorbeeld op het gebied van zindelijkheid, aankleden en eten. Omdat bij mensen met autisme de vaardigheden erg uiteen kunnen lopen, is het mogelijk dat je kind op een KDC niet voldoende uitdaging krijgt. Informeer bij je lokale Mee-organisatie en WMO-loket wat in dat geval de mogelijkheden zijn voor extra aanbod op cognitief gebied. www.mee.nl

Reguliere basisschool

Een aantal ouders kiest ervoor om hun kind met een verstandelijke beperking naar een reguliere basisschool te sturen, bijvoorbeeld omdat broertjes en zusjes daar al op zitten. Dit biedt een aantal voordelen. Zo kan het kind dan in de buurt naar school in zijn vertrouwde omgeving en heeft het minder een uitzonderingspositie.

Het vraagt echter wel veel extra organisatie van zowel de ouders als de school. Zo moet er begeleiding worden geregeld, bijvoorbeeld tijdens de overblijf, de gymles of schooluitjes. Deze begeleiding wordt meestal door de ouders gefinancierd, bijvoorbeeld uit een persoonsgebonden budget. Bij Per Saldo, de belangenvereniging voor mensen met een persoonsgebonden budget, kunnen ze je vertellen wat de mogelijkheden op dit moment zijn: www.pgb.nl. Veel voorzieningen voor buitenschoolse opvang (BSO) weigeren kinderen met een verstandelijke beperking. Dit betekent dat je voor de vrije middagen en vakantiedagen mogelijk speciale opvang zult moeten regelen.

Zorg & Onderwijs combineren

Als je kind extra zorg nodig heeft op school, is het vaak een hele zoektocht om te achterhalen wie dit moet financieren. Verpleging op school wordt in principe vergoed door de zorgverzekeraar. Maar soms wordt deze zorg ook betaald uit de Wet langdurige zorg (Wlz) via het zorgkantoor. Had je kind voor 2015 zorg vanuit de AWBZ? Zie https://www.zorgwijzer.nl/faq/veranderingen-in-de-zorg

Voor informatie over de combinatie school en zorg in de buurt:  www.mee.nl. 

Keuzewijzer onderwijs-zorgcombinaties bij autisme: www.autismewegwijzer.nl

Ervaringen delen met andere ouders?

Sluit je aan bij de facebookpagina van Frédérique, een meisje met autisme en een verstandelijke beperking. 

https://www.autisme.nl/over-autisme/doelgroepen/verstandelijke-beperking/ontwikkeling-stimuleren#onderwijs-enof-zorg

Bekijk wat voor jouw familielid belangrijk sis als het gaat om dagbesteding:

Werk of dagbesteding?

Zorginstellingen hebben vaak een Dag Activiteiten Centrum (DAC), waar spelletjes kunnen worden gedaan of handenarbeid. Steeds meer ouders kiezen echter voor een vorm van dagbesteding waarbij aandacht wordt besteed aan het opdoen van werkervaring en het aanleren van vaardigheden. Dit wordt ook wel arbeidsmatige dagbesteding genoemd, bijvoorbeeld in  een speciale winkel of in een speciaal restaurant. Ook een zogeheten ‘beschutte werkplek’ in een regulier bedrijf kan een optie zijn, afhankelijk van het niveau van functioneren van je familielid. Voor informatie hierover kun je contact opnemen met het WMO-loket van je gemeente of met een Mee-organisatie in de buurt. www.mee.nl.

Op zoek naar zinvolle dagbesteding 

Zinvolle dagbesteding is ook voor mensen met een verstandelijke beperking en autisme heel belangrijk. Iemand die onvoldoende wordt gestimuleerd kan probleemgedrag gaan vertonen of extreem opgaan in één activiteit, bijvoorbeeld puzzelen. Welke vorm van dagbesteding geschikt is, hangt af van iemands persoonlijkheid en ontwikkeling.

Vragen om hierbij te beantwoorden:

1. Heeft de persoon veel last van zintuiglijke prikkels? Zo ja, welke prikkels zijn dat? (zintuiglijk profiel maken).
2. Hoe groot is zijn behoefte aan structuur en voorspelbaarheid?
3. Hoe functioneert hij op sociaal gebied? (Alert zijn op overschatting).
4. Haalt hij voldoening uit groepsactiviteiten of doet hij liever iets alleen of met zijn tweeën?
5. Hoe vaak heeft hij behoefte om even alleen te zijn om tot rust te komen?
6. Zijn er momenten waarop iemand zelf zijn activiteit moet kiezen? Zo ja, heeft deze persoon hier hulp bij nodig?

Maaltijden

Tijdens gezamenlijke maaltijden laten mensen met autisme en een verstandelijke beperking regelmatig ongewenst gedrag zien. Dat komt doordat zij tijdens zo’n maaltijd vaak worden overvraagd. Zo moeten zij niet alleen netjes eten, maar ook nog sociaal en gezellig zijn. En daar komen de vele zintuiglijke prikkels nog bij: mensen die hard praten, een felle lamp boven de tafel en stoelen die over de vloer schuiven. Als iemand tijdens de maaltijd telkens weer probleemgedrag vertoont, dan is het tijd voor aanpassingen. Mogelijk moet de maaltijd zelf voorspelbaarder worden gemaakt, bijvoorbeeld met behulp van pictogrammen of tekeningen. Wat staat er vandaag op het menu? Hoeveel gangen komen er? Wanneer mag iedereen van tafel? Let goed op de ‘loze’ momenten, bijvoorbeeld tussen twee gangen in. Is dat steevast ‘kliertijd’, zorg dan voor een geschikte activiteit die makkelijk aan tafel kan worden gedaan.

Huishoudelijke taken

Betrek iemand met een verstandelijke handicap en autisme zoveel mogelijk bij dagelijks terugkerende huishoudelijk taken, zoals bedden opmaken, afwassen of opruimen. Verwacht echter niet dat deze taken zelfstandig uitgevoerd kunnen worden. Ze zullen meestal opgeknipt moeten worden in kleine deeltaken.

Bijvoorbeeld:

stap 1: Zet alle kopjes die in de woonkamer staan op een dienblad.

Stap 2: breng het dienblad naar het aanrecht in de keuken.

Het kan handig zijn om visuele hulpmiddelen te gebruiken, bijvoorbeeld een foto van een mes boven de bak waar de messen in gelegd moeten worden.

Beweging/actief zijn

Veel mensen met een verstandelijk beperking bewegen onvoldoende. Dit is niet alleen slecht voor hun lichamelijke conditie, ook hun geestelijke gezondheid lijdt hier vaak onder. Zo is bekend dat iemand door regelmatig te bewegen veel stress kan kwijtraken.  Het is belangrijk om te achterhalen welke vorm van sport en spel bij iemand past. Bij twijfel kan een sporttherapeut  of een sensorische integratietherapeut hier advies over geven.  Beweging hoeft niet altijd te worden aangeboden in de vorm van sport. Tijdens de uitvoering van veel huishoudelijke taken beweeg je ook; bijvoorbeeld tijdens het ophalen van oud papier of het wegbrengen van glas naar de container.

https://www.autisme.nl/over-autisme/doelgroepen/verstandelijke-beperking/ontwikkeling-stimuleren#zinvolle-dagbesteding

Het is belangrijk om je te realiseren dat mensen met een verstandelijke beperking en autisme altijd nieuwe kunnen dingen leren, ook als ze al volwassen zijn. Deze doelgroep heeft zelfs meer behoefte aan duidelijke leermomenten dan andere, omdat zij minder goed in staat is op een spontane manier te leren van ervaringen in het dagelijks leven. Het vergroten van de eigen vaardigheden geeft mensen met autisme meer zelfvertrouwen en zelfregie. Dit vermindert de kans op gedragsproblemen.

Kijk goed naar welke vaardigheden iemand zou kunnen verbeteren. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om communicatie, persoonlijke verzorging of een zinvolle invulling van de vrije tijd. Voorkom overvraging door steeds kleine ontwikkelingsstapjes aan te bieden en door goed aan te sluiten bij iemands ontwikkelingsniveau.

Voorbeelden van therapieën die vaker worden gebruikt bij deze doelgroep:

Psychiatrische Intensieve Behandeling Autisme (PIBA)

Individuele behandeling voor jonge kinderen (tot 7 jaar) met autisme die probleemgedrag vertonen. Doel is het probleemgedrag te vervangen door gewenst gedrag. Dit wordt onder andere gestimuleerd door het aanleren van nieuwe vaardigheden.

Een PIBA-behandeling kent drie fasen: eerst wordt de omgeving van het kind zoveel mogelijk voorspelbaar gemaakt, dan wordt gewerkt aan het verminderen van de gedragsproblemen en tot slot leert het kind gewenst gedrag en nieuwe vaardigheden.

Pivotal Response Treatment (PRT) / ABA

Een gedragstherapie voor mensen met autisme (alle leeftijden). Tijdens de therapie staat het versterken van iemands kernvaardigheden centraal, waarbij zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de persoonlijke interesses.  Voorbeelden van kernvaardigheden zijn zelfmanagement en het nemen van initiatief op sociaal gebied.

Triple C methode

Methode om explosief gedrag te verminderen. Uitgangspunt is dat iemand uit onmacht ernstig probleemgedrag vertoont. Tijdens de methode wordt intensief gewerkt aan een hechte band tussen de begeleider en de cliënt, die vormt de basis. Daarnaast ligt de nadruk op het opdoen van succeservaringen, onder andere op het gebied van wonen,  werk, scholing en vrije tijd.

https://www.autisme.nl/over-autisme/doelgroepen/verstandelijke-beperking/ontwikkeling-stimuleren#therapie