Overprikkeling en onderprikkeling
Vrijwel alle mensen met autisme raken soms of regelmatig overprikkeld. Anderen hebben juist last van onderprikkeling. En bij sommigen wisselen onderprikkeling en overprikkeling elkaar af. Wie overgevoelig is voor prikkels, reageert heel sterk op ‘gewone’ zintuiglijke prikkels. Ondergevoelig wil zeggen dat je niet of weinig reageert op prikkels.
Mensen met autisme vertellen
- Ik heb soms moeite om alle fijne prikkels die bij het vrijen loskomen te verwerken. Het heeft mij wel geholpen om te weten hoe het in je lijf werkt.
- Sommige fijne dingen zijn overstimulerend. Ik wil ze dan ook niet afbreken, want dan verlies ik plots ook de lust. Maar als ik stop merk ik ook dat ik het eigenlijk al een tijd niet meer volhoud. En als ik doorga, raak ik regelmatig overprikkeld. Ik heb dit zowel tijdens soloseks als tijdens seks met een partner.
- Ik begrijp niet hoe seks in hemelsnaam leuk kan zijn. Het zijn veel te veel prikkels.
- Ik vind het lastig om te bedenken of het verstandig is om intiem te zijn bij over- of onderprikkeling.
- Mijn over- en onderprikkeling kan sterk en snel wisselen. Dat is niet alleen lastig voor mij, maar ook voor mijn partner.
- Mijn partner en ik zijn allebei autistisch en hebben allebei veel stimulatie nodig. Wij communiceren daar open over en dat werkt. Wellicht heeft het met onderprikkeling te maken. Soms is de een echter onderprikkeld en is de ander dan overprikkeld. Het is nog echt zoeken naar een balans.
- Voor mij is seks vooral ook een ontlading van de drukte in mijn hoofd. Het is vooral op lust gebaseerd en minder gerelateerd aan liefde. Ik heb gelezen dat meer autisten dat zo ervaren.
- Na een drukke dag heb ik al zoveel prikkels gehad dat seks er niet meer bij kan. Maar als ik er vooraf rekening mee houd en mijn dag niet te gevuld is, dan vind ik seks geweldig.
- Sommige mensen gebruiken middelen om te ontspannen. Ik zou graag willen weten welke middelen veilig en niet verslavend zijn.
- Ik heb mezelf getraind om met mindfullness-oefeningen meer in het moment te zijn. Dat zorgt er voor dat ik beter met de prikkels van dat moment kan omgaan.
- Ik vind het lastig om tijdens intimiteit aan te geven dat ik teveel prikkels krijg. Ik heb dan rust nodig, maar wil mijn partner niet afwijzen. De rust is nodig om verder te gaan, maar soms gaat mijn partner gefrustreerd iets anders doen. Ik vind het moeilijk om dit goed te timen. Want als ik te lang wacht, kan ik mijn gevoelens niet meer goed verwoorden. Ben ik te vroeg, dan verstoort het onnodig het moment.
- Ik ben ondergevoelig voor seksuele prikkels en heb flink wat stimulatie nodig. Het was handig geweest als ik op jongere leeftijd al wist dat er grote verschillen zijn in prikkelbehoefte en hoe je ermee omgaat.
- Ik heb een ‘prikkelprofiel’ gemaakt waarin ik alles aangeef wat mij seksueel overprikkelt of onderprikkelt. Zo krijg ik er zelf meer grip op en tegelijk begrijpt ook mijn partner me nu beter.
- Omdat ik me vaak onderprikkeld voel, masturbeer ik best vaak terwijl ik porno kijk. Mijn partner vindt dit raar en voelt zich afgewezen. Terwijl ik dit juist doe om haar niet ‘lastig te vallen’ met mijn onderprikkeling en behoefte aan seks.
- Ik weet nu dat ik beter kan masturberen als ik ontspannen ben. Als ik gespannen ben, ga ik nu muziek luisteren, gamen of even een spelletje doen met de begeleider van mijn woonhuis.
Professionals vertellen:
- Bij het kijken naar porno of specifieke anime worden sommige jongeren overvallen worden door te heftige beelden waar zij later weer last van hebben.
Mis je een bepaald onderwerp? Heb je een goede tip of een ervaring die anderen verder kan helpen? Deel het met ons via dit webformulier.
- OverprikkelingIn een seksuele situatie is overprikkeling soms een uitdaging. Overprikkeling kan op veel verschillende manieren ontstaan: zintuiglijk, maar net zo goed door emoties en gedachten. Misschien ervaar je bijvoorbeeld sociale druk of miscommunicatie, of raak je overweldigd door de onbekendheid met een bepaalde situatie. Dikwijls gaat het om een combinatie van allerlei factoren die gedurende de dag of de week, óf gedurende de seks zijn opgebouwd.Lees meer
Als je zelf niet (tijdig) doorhebt dat je overprikkeld raakt, kan dat een vervelende situatie voor je opleveren en je seksuele activiteit verstoren. Je kunt bijvoorbeeld eigenlijk helemaal geen ruimte in je hoofd hebben voor seks en daardoor tijdens een vrijpartij blokkeren.
Hoe je dit kunt voorkomen? Probeer rust in te plannen voorafgaand aan seks. Of maak het voorspelbaar (zie ook (On)duidelijkheid en verandering). Zo blijft seks aangenaam.
Voor een aantal mensen is solo- of partnerseks juist een manier om te ontladen of om rust te vinden.
Zeker ook voor mensen met autisme en een verstandelijke beperking kan het belangrijk zijn om te leren herkennen wanneer zij seks hebben om te ontladen en wanneer zij seks hebben om het plezier van de seks zelf.
Directe link naar dit itemhttps://www.autisme.nl/over-autisme/autisme-en-seksualiteit/autismekenmerken-en-seksualiteit/overprikkeling-en-onderprikkeling#overprikkeling
- OnderprikkelingSommige autistische mensen ervaren vooral onderprikkeling in hun (seks)leven. Ze zijn verveeld of ervaren gevoelens van leegte. Lees meer
Als gevolg gaan sommigen veel masturberen of porno kijken. Daar is op zich niets mis mee, zolang je nog geniet van seks en het je niet belemmert in andere activiteiten in je leven. (zie ook Specifieke interesses)
Soms wordt onderprikkeling beschreven als ‘het niet voelen van bijvoorbeeld honger, pijn, emoties of eigen grenzen en behoeftes. Hierover kun je meer lezen onder Interoceptie en alexithymie.
Directe link naar dit itemhttps://www.autisme.nl/over-autisme/autisme-en-seksualiteit/autismekenmerken-en-seksualiteit/overprikkeling-en-onderprikkeling#onderprikkeling
- Wat werkt voor jou?Om van seks te kunnen genieten is het belangrijk om te ontdekken welke vorm en mate van prikkeling bij jou past. Het is goed mogelijk dat jouw eventuele partner dit op een andere manier ervaart, of jouw overprikkeling of onderprikkeling niet opmerkt, dus ga hierover met je partner in gesprek. Ga samen op zoek naar wat voor jullie werkt.Lees meer
Enkele tips:
- Communiceer duidelijk als je overprikkeling of onderprikkeling ervaart. (Zie Sociale interactie en communicatie)
- Maak prikkeling voorspelbaar door af te spreken wanneer je wat gaat doen.
- Rust vooraf of neem tijdens seks een time-out als je gevoelig bent voor overprikkeling.
- Gebruik hulpmiddelen om prikkels te remmen of juist te versterken. (Zie Zintuiglijke prikkels)
- Zoek een (andere) manier van seks die beter bij je past. Op de pagina Meer informatie, hulp en ondersteuning vind je goede algemene websites over met informatie en oefeningen hierover.
https://www.autisme.nl/over-autisme/autisme-en-seksualiteit/autismekenmerken-en-seksualiteit/overprikkeling-en-onderprikkeling#wat-werkt-voor-jou