Onderwijs heeft hoogste prioriteit voor ouders
Onderwijs is duidelijk een thema dat ouders bezighoudt. Bij ouders leven er zoveel vragen, behoeften en wensen op het gebied van onderwijs, dat dit thema op nummer één staat bij ouders in de Onderzoeksagenda Autisme. Bij volwassenen met autisme staat het thema Onderwijs op plek 12 van de 20 en bij wettelijk vertegenwoordigers van een volwassen kind met autisme komt het op plek 7 terecht.
Prioriteiten verschillen per groep
Dit verschil heeft duidelijk met leeftijd te maken. Onderwijs hoort, blijkbaar, bij kinderen en jeugd. Natuurlijk zijn er ook enkele (jong)volwassenen die Onderwijs als onderzoeksonderwerp noemen. Maar hoe ouder mensen met autisme worden, hoe belangrijker andere thema’s worden en hoe meer onderwijs naar de achtergrond verdwijnt. Bij volwassenen met autisme krijgen de thema’s Werk en dagbesteding en Partnerrelatie, intimiteit, seksualiteit veel meer prioriteit dan Onderwijs (respectievelijk plek 6 en 7 in de top-20) en ook bij wettelijk vertegenwoordigers staat Werk en dagbesteding op plek 6, net boven Onderwijs.
Natuurlijk hoeft dit niet te betekenen dat volwassenen met autisme die de onderwijsleeftijd voorbij zijn, stoppen met leren. Maar leren krijgt dan een andere plek in het leven, en wordt ingebed in een andere context. Leren krijgt de vorm van persoonlijke ontwikkeling en groei, of gaat een onderdeel vormen van werk. Niet verrassend vinden volwassenen het thema Ontwikkeling, veroudering en levensloop (plek 9) dus ook belangrijker dan Onderwijs.
Het betekent wel, dat een organisatie als de NVA zich moet blijven realiseren dat de belangen en behoeften van de diverse groepen die ze wil vertegenwoordigen niet hetzelfde zijn. En dat dat soms geen kleine verschillen zijn, maar duidelijk andere prioriteiten. Of Onderwijs de allerhoogste prioriteit krijgt of niet eens de top-10 haalt, is hier een goed voorbeeld van.
Passend onderwijs
Wanneer ik vervolgens inzoom op het thema onderwijs, is de volgende vraag: Wat willen die ouders dan? Waar liggen hun kennis- en onderzoeksbehoeften? Waar lopen ze tegenaan?
Het belangrijkste wat ze willen is, wat ik noem: maatwerkonderwijs. Misschien kun je dit ‘passend onderwijs’ noemen, maar deze term heeft vanuit de politiek al een bepaalde invulling gekregen. En wanneer is onderwijs passend?
Het beeld dat ik krijg, op basis van de antwoorden, is dat ouders onderwijs passend vinden, als er zoveel mogelijk (individueel) maatwerk wordt geboden aan hun kind. Of aan de subgroep binnen het spectrum waar hun kind bij hoort.
Diversiteit
En daar wordt het lastig, want vervolgens komt er een waaier aan groepen langs: hoogsensitieve kinderen, hoogbegaafde kinderen, kinderen met een disharmonisch profiel, kinderen die beelddenken, autistische kinderen die introvert zijn of rustig gedrag vertonen, kinderen met MCDD, kinderen met autisme en ADHD etcetera. Er komt ook een waaier aan schooltypen langs, van regulier onderwijs tot alternatief onderwijs, en van speciaal basisonderwijs tot de universiteit en volwassenenonderwijs. Overigens niet alleen bij ouders, maar ook bij volwassenen en wettelijk vertegenwoordigers die het over onderwijs hebben.
Het lijkt mij ontzettend lastig om voor deze enorme diversiteit aan kinderen (en (jong)volwassenen) passend onderwijs te realiseren. En dan heb ik de kinderen zonder autisme, die om andere redenen divers zijn, nog niet eens meegerekend. En om dat aangepaste onderwijs dan ook nog eens door te voeren op al die verschillende schooltypen. En dan niet te stoppen bij het voortgezet onderwijs, maar ook het MBO, HBO, de universiteit en het volwassenenonderwijs mee te nemen in de uitvoering.
Ik wil afsluiten met een citaat van een onderzoeksdeelnemer, een volwassene met autisme, die volgens mij goed samenvat wat een kernvraag is binnen het thema Onderwijs:
‘Hoe er lesprogramma’s op alle scholen kunnen komen die gebaseerd zijn op diversiteit. Nu is het allemaal ingericht op gemiddelde’s. En als je ook maar een beetje afwijkt dan zijn er nauwelijks mogelijkheden om toch te kunnen groeien als persoon door studie.’
Karin van den Bosch is freelance schrijfster, webredacteur en onderzoeker op het gebied van autisme en disability studies. Zij is projectleider van de Onderzoeksagenda Autisme en onderzoeker in het kernteam van de Kennisagenda Autisme. Van den Bosch heeft zelf een vorm van autisme.
