Nu de loondispensatie van de baan is, klinkt een steeds luidere roep om de sociale werkplaatsen te heropenen. Niet alleen van de oppositiepartijen, maar ook van werkgeversorganisatie VNO-NCW.

In een gezamenlijk opinie-artikel in NRC roepen SP-leider Lilian Marijnissen en voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW het kabinet op om de instroom tot de sociale werkplaatsen te hervatten. ‘Tienduizenden mensen met een arbeidsbeperking zitten thuis’, zo schrijven zij. ‘Hun situatie is onhoudbaar.’  

Sinds de invoering van de Participatieweg in 2015 kunnen er geen nieuwe werknemers meer instromen in de sociale werkplaatsen. Mensen met een arbeidsbeperking moeten nu een reguliere baan zien te bemachtigen. Lukt dat niet, dan kunnen zij bij hun gemeente aankloppen voor een beschutte werkplek. Tot nu toe zijn er in heel Nederland nog maar ongeveer 1500 van zulke plekken gerealiseerd. 

‘Zorg dat er goed draaiende werkplaatsen komen, ten minste in elke arbeidsmarktregio één, die zorgen dat er weer genoeg beschut werk is’, aldus de SP en VNO-NCW. ‘Vernieuwde’ sociale werkplaatsen moeten volgens Marijnissen en De Boer bovendien zorgen voor betere doorstroom naar reguliere werk voor diegenen die dat aankunnen.  

Zelfs de PvdA – in kabinet Rutte II nog groot voorstander van het laten ‘leegbloeden’ van de sociale werkvoorziening – is inmiddels om.  ‘De sociale werkplaatsen moeten tóch niet dicht’, aldus PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk deze week in NRC. Van Dijk wil dat sociale werkplaatsen open blijven voor mensen voor wie er echt geen andere werkplekken zijn én als belangrijke ‘terugvalbasis’ voor werknemers die vastlopen in een reguliere baan. 

Lees verder onder de foto

   Deze week overhandigden ervaringsdeskundigen Carlos Monteiro en Rayeed Nasibdar hun petitie aan de Tweede Kamer. Ze willen dat de instroom in de Sociale Werkvoorziening wordt heropend.

‘Woud van dienstverbanden’

Vorige week concludeerde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een onderzoek dat de kans op werk fors is afgenomen voor mensen die voorheen in aanmerking kwamen voor een plek in een sociale werkplaats, namelijk van 50 naar 30 procent. Uit een vandaag gepresenteerd onderzoek van SBCM, een fonds van gemeenten, sociaal werkbedrijven en vakbonden, blijkt bovendien dat arbeidsgehandicapten sinds de invoering van de Participatiewet in 2015 terecht zijn gekomen in ‘een woud van dienstverbanden en voorwaarden’.  

Vaste dienstverbanden komen nog nauwelijks voor, aldus het SBCM-rapport. ‘Een belangrijke verklaring voor de opeenvolgende tijdelijke contracten is dat werkgevers doorgaans gebruikmaken van de ruimte die de Wet werk en zekerheid (Wwz) biedt. Naast kleine tijdelijke contracten zien de onderzoekers dat sommige werkgevers alleen werkervarings- of leerwerkplekken aanbieden. Na die periode stromen medewerkers weer uit.’

Kamerdebat Participatiwet

De sociale werkplaatsen waren gisteren ook hét gespreksonderwerp tijdens het debat over de Participatiewet in de Tweede Kamer. Heel even was er blijdschap in de Kamer over het verdwijnen van de fel bekritiseerde loondispensatie in de Participatiewet – die maatregel zou werkgevers in staat stellen om arbeidsgehandicapten onder het minimum loon te betalen. Maar al gauw draaide het debat gisteren om de vraag hoe ook mensen met een beperking zinvol en volwaardig kunnen krijgen. Op dit moment zit ongeveer de helft van alle arbeidsgehandicapten thuis zonder baan.  

De PvdA, 50 plus, de PVV, en de SP riepen staatssecretaris Tamara van Ark (VVD, Sociale Zaken) onomwonden op om de instroom tot de sociale werkvoorziening te heropenen.  

In een reactie zei Van Ark dat voor haar een ‘inclusieve’ arbeidsmarkt voorop staat. ‘We hebben veel mooie dingen georganiseerd voor mensen met een beperking’, aldus de staatssecretaris. ‘Maar vaak op afstand, zoals de kinderen die wij met een busje naar het speciaal onderwijs laten gaan. Ik wil dat óók mensen met een beperking op een zichtbare en transparante plek in de maatschappij terechtkomen. Een plek waar we ze weer mogen zien.’ 

Ook wees Van Ark de oppositiepartijen erop dat er op het moment van de invoering van de Participatiewet 10.000 mensen op de wachtlijst stonden van de sociale werkplaatsen. ‘Die hadden dus helemaal geen werk. Ik weiger de discussie daarom te verengen tot het wel of niet heropenen van de sociale werkvoorziening.’

Offensief

Van Ark zegde wel toe het onderwerp mee te nemen in de gesprekken die zij vanaf volgende week zal voeren met een ‘brede maatschappelijk coalitie’ van onder andere het ministerie, de vakbonden, ervaringsdeskundigen en cliëntenorganisaties. Gezamenlijk wil zij onderzoeken wat de beste manier is om mensen met een arbeidshandicap aan het werk te helpen. Van Ark: ‘We hebben geen tijd te verliezen, er staan veel mensen langs de kant die we nodig hebben. Nu draait de economie op volle toeren, dus nu moet het gebeuren.’  

Voor de begrotingsbespreking in november dit jaar hoopt de staatssecretaris met een uitgewerkt plan voor een ‘offensief’ te komen. Dat moet zorgen voor drie dingen: een vereenvoudiging van de regels voor werkgevers, het lonend maken van (meer) werken voor mensen met een beperking en een betere ‘match’ tussen werkgevers en en arbeidsgehandicapten. 

Door onze redacteur Julie Wevers 

Dit artikel is geplaatst op 13 september 2018