Home Over autisme Doelgroepen Verstandelijke beperking Dagelijkse begeleiding

Dagelijkse begeleiding

Maatwerk en inzicht in autisme

Als er sprake is van autisme en een verstandelijke beperking, geeft de diagnose autisme de meeste informatie

Mensen met autisme en een verstandelijke beperking kunnen meestal zelf niet goed duidelijk maken aan welke ondersteuning zij behoefte hebben. Het zal daarom heel vaak de familie zijn die de hulpvraag moet formuleren. Vaak is het al heel wat als iemand rustig en tevreden is. Maar daarnaast zal er ook op gelet moeten worden of hij of zij zich nog wel voldoende ontwikkelt en genoeg uitdaging krijgt.

De Expertgroep Autisme en een Verstandelijke Beperking van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) heeft in 2013 een aantal kwaliteitseisen opgesteld voor de begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking. Download hier de kwaliteitseisen voor begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking 

  • Uitgangspunten in de begeleidingKwaliteitseisen Lees meer

    De Expertgroep Autisme en een Verstandelijke Beperking van de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) heeft in 2013 een aantal kwaliteitseisen opgesteld voor de begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking. Download hier de kwaliteitseisen voor begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking 

    Om rekening mee te houden in de begeleiding:

    Vaste routines

    Een voorspelbare dagindeling is belangrijk voor mensen met autisme omdat ze de in hun ogen chaotische wereld een klein beetje voorspelbaarder en daardoor veiliger maken. Zet dagelijkse routines daarom nooit zomaar overboord. Het is echter niet altijd mogelijk om de dingen op precies dezelfde manier te doen met dezelfde personen, bijvoorbeeld doordat iemand ziek is. Daarom is het belangrijk om mensen met autisme hier, héél voorzichtig en stapsgewijs, mee om te leren gaan. Hoe meer autistisch iemand is, des te meer tijd dit proces zal vragen.

    Begrijpelijk communiceren

    Zoeken naar manieren van communiceren die iemand begrijpt, en waardoor het mogelijk is om bijvoorbeeld voorspelbaarheid te creëren voor iemand via dagschema’s. Dit kan soms een hele zoektocht zijn. Enkele tips:

    • Blijf zoeken naar een communicatiemiddel dat werkt. Dit kan via pictogrammen zijn, maar ook via foto’s, voorwerpen of tekeningen. Wees consequent in de manier van communiceren. Deel informatie over een werkend systeem met andere verzorgers.
    • Kijk goed naar het individuele begripsniveau en probeer te achterhalen hoe concreet en eenduidig je informatie moet zijn.
    • Houd rekening met de mate waarin iemand behoefte heeft aan voorspelbaarheid. Iemand die extreem in het hier-en-nu leeft, raakt de draad kwijt van een gedetailleerd weekschema. Maar iemand die in staat is om ver vooruit te kijken, kan juist wel gebaat zijn bij een overzicht van meerdere dagen.
    • Werk met individuele dagschema’s. Groepsschema’s zijn vaak niet genoeg en te onduidelijk.

    Continuïteit in het dagprogramma

    Probeer alle onderdelen in een dagprogramma zoveel mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Vermijd niet ingevulde tijd, bijvoorbeeld tussen twee activiteiten in. Dit kan leiden bij mensen met autisme voor veel onrust zorgen.

     

    Maatwerk

    Goede begeleiding van mensen met autisme en een verstandelijke beperking is altijd afgestemd op het individu. Reageer bijvoorbeeld niet op een standaard manier op probleemgedrag, maar probeer te achterhalen wat iemand met dit gedrag duidelijk probeert te maken.

    Lees meer over mogelijkheden om de ontwikkeling te stimuleren.

     

    Zeg wat je doet, en doe wat je zegt

    Zo ben je betrouwbaar en voorspelbaar.

  • Competenties van begeleidersHoe zorg je voor maatwerk in de dagelijkse begeleiding? Lees meer

    (Bron: Werkboek THUIS in een onbegrijpelijke wereld. Mensen met autisme en een verstandelijke beperking begeleiden in hun woonsituatie)

    • Sluit zoveel mogelijk aan bij de behoeften van de cliënt. Informeer bij familieleden en collega’s die de cliënt al goed kennen die wat deze behoeften zijn, bijvoorbeeld op het gebied van eten of vrijetijdsbesteding.
    • Probeer te achterhalen hoe iemand die zich verbaal niet kan uitdrukken zijn gevoelens uit, bijvoorbeeld door middel van observatie.
    • Bouw een vertrouwensrelatie op. Neem de tijd om elkaar echt te leren kennen.
    • Gebruik passende communicatiemethoden, afgestemd op het individu.
    • Zorg dat je emotioneel bestand bent tegen crisissituaties. Neem conflicten nooit persoonlijk. Blijf altijd rustig. Sluit een conflict altijd duidelijk af en begin weer met een schone lei.
    • Wees alert op onverwachte situaties.
    • Houd er rekening mee dat autisme doorwerkt op alle levensgebieden zoals wonen, werken en vrijetijdsbesteding. Zorg op al deze gebieden voor passende ondersteuning.
    • Stem de begeleiding af op iemands cognitieve en sociaal-emotionele niveau. Wees alert op overschatting, maar ook op onderschatting.
    • Probeer altijd iemands ontwikkeling te stimuleren, in kleine overzichtelijke stapjes.
    • Stem de individuele begeleiding af met collega’s en mantelzorgers; dit zorgt voor voorspelbaarheid en rust.

    Leestips

    –THUIS in een onbegrijpelijke wereld. Mensen met autisme en een verstandelijke beperking begeleiden in hun woonsituatie. Uitgave van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Autisme en Amarant.

    -Autisme en verstandelijke beperking in de leefgroep. Steven Degrieck, uitgeverij Lannoo Campus.

  • Vrije tijdWaar doe je iemand een plezier mee? Lees meer

    Vrije tijd is bedoeld als tijd om te ontspannen, om bij te komen van alles wat ‘moet’ in het leven. Wat voor iemand ontspannend is, kan heel verschillend zijn. Voor iemand met autisme en een verstandelijke beperking kunnen andere zaken ontspannend zijn dan voor iemand met alleen een verstandelijke beperking. Mogelijke aandachtspunten:

    Intensieve begeleiding

    Kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking en autisme hebben vaak intensieve begeleiding nodig bij activiteiten in de vrije tijd zoals dansen, paardrijden of sporten. Het is belangrijk dat iemand structuur aanbrengt en de activiteit voorspelbaar maakt. Ook is het vaak nodig om de activiteit in kleine stukjes te knippen en deze stap voor stap aan te bieden.

    Feesten

    Mensen met een verstandelijke beperking zijn vaak erg gesteld op feesten. Maar voor mensen die daarnaast ook autisme hebben, kan een feest al gauw veranderen in een lijdensweg. Bijvoorbeeld als gevolg van teveel prikkels door harde muziek of geschreeuw. Ook hebben mensen met autisme vaak moeite met alle veranderingen die tijdens feesten plaatsvinden. Zo gedragen de mensen om hen heen zich doorgaans uitgelatener dan zij gewend zijn. Vertrouwde ruimtes zien er vaak anders uit (meubels verplaatst, ballonnen aan de muur) en de dag verloopt heel anders dan normaal.

    Wil je dat ook mensen met autisme van een feest genieten, zorg dan voor zoveel mogelijk voorspelbaarheid en probeer het aantal zintuiglijke prikkels binnen de perken te houden. Kijk vooral goed naar de individuele persoon: hoeveel prikkels (zoals geluid en licht) kan hij aan? Beleeft hij wel plezier aan groepsactiviteiten of is een kleinschalige viering van bijvoorbeeld een verjaardag geschikter? Verwacht niet dat de persoon met autisme de hele tijd aanwezig is tijdens een druk feest. Geef hem de mogelijkheid om zich terug te trekken op een rustige plek.

    Communicatie en voorspelbaarheid

    Als je een bijzondere activiteit voor iemand voorspelbaar wilt maken, zal je goed rekening moeten houden met de manier waarop hij of zij communiceert. Maak gebruik van een individueel schema en controleer of iemand de informatie ook echt begrijpt. Probeer feesten zoals Sinterklaas en Kerst niet te lang van te voren aan te kondigen, het kan iemand met autisme onnodig onrustig maken. Vindt iemand de onzekerheid over de aard van een aangekondigd cadeau té spannend, zoek dan gezamenlijk een geschenk uit. Of vertel van te voren wat iemand zal krijgen.

    Een plezier doen

    Mensen met autisme en een verstandelijke beperking kunnen vaak moeilijk aan anderen duidelijk maken waaraan zij plezier beleven, bijvoorbeeld als zij jarig zijn. Het is dan aan de omgeving om dit te achterhalen, bijvoorbeeld door middel van observatie. Soms kan iemand via tekeningen of voorwerpen aanwijzingen geven over een geschikte activiteit of een geschikt cadeau.

Bouw, hosting & onderhoud door:
Snowball Ecommerce
Sluiten
Wil jij het werk van de NVA steunen als NVA-lid?

Dat kan al voor 5 euro per maand (60 euro per jaar).

Word nu lid!