Home Over autisme Doelgroepen Verstandelijke beperking Omgaan met gedragsproblemen

Omgaan met gedragsproblemen

Elkaar leren begrijpen

Iemand met gedragsproblemen is niet moeilijk, maar heeft het moeilijk

Steven Degrieck

Probleemgedrag bij mensen met autisme en een verstandelijke beperking staat niet op zichzelf. Het is vrijwel altijd een signaal dat er iets mis is. Het is dan zaak om erachter te komen wat er aan de hand is, wat iemand wil ‘vertellen’.

  • Voorbeelden van moeilijk gedragMoeilijk om te lezen en te hanteren Lees meer

    Agressie: bijvoorbeeld slaan, schoppen of spullen kapot maken. Mogelijke oorzaken kunnen zijn dat iemand te weinig structuur heeft in zijn leven, dat hij te veel prikkels te verwerken heeft of zich geestelijk of lichamelijk slecht voelt.

    Zelfverwonding: iemand krastbijvoorbeeld in zichzelf met een mes, of bonkt met zijn hoofd tegen de muur. Hierbij bestaat de kans op ernstig letsel. Zelfverwonding kan een manier zijn om emoties, zoals boosheid en frustratie, te uiten. Of om stimulatie te zoeken als er te weinig uitdaging is. Ook hier geldt: er zit niks anders op dan op zoek te gaan naar de oorzaak, hoe ingewikkeld dit vaak ook is.

    Masturberen in het bijzijn van anderen: mensen met autisme en een verstandleijke beperking begrijpen vaak niet dit onwenselijk is. Word niet boos, blijf rustig en maak duidelijk waar en wanneer masturberen wél mag, bijvoorbeeld op de eigen kamer en onder de douche. Zit iemand uit gewoonte of uit verveling veelvuldig met zijn hand in zijn broek, zorg dan voor een alternatieve activiteit.

  • Op zoek naar oorzakenWaardoor kan moeilijk gedrag ontstaan? Lees meer

    Moeilijk gedrag heeft altijd een oorzaak. De kunst is om te achterhalen waarom iemand zich agressief of grensoverschrijdend gedraagt. Wanneer sprake is van autisme en een verstandelijke beperking, is het zinvol om te onderzoeken in hoeverre autisme hierbij een rol speelt. Denk bijvoorbeeld aan:

    – overschatting of onderschatting van de persoon: misschien verveelt iemand zich door onvoldoende uitdaging in de dagbesteding, of wordt hij of zij juist overvraagd op sociaal gebied?

    – overprikkeling of te weinig prikkels: misschien heeft iemand last van harde geluiden, felle verlichting of andere prikkels? Of heeft iemand pijn zonder dat hij of zij dit heeft benoemd?

    – gevoel van onveiligheid: misschien wordt er gepest of is iemand slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag van anderen?

    – onzekerheid door onbegrip of onvoorspelbaarheid: misschien is het voor iemand niet duidelijk wat de bedoeling is op een bepaald moment, of is de communicatie onvoldoende duidelijk?

    Lees meer over de combinatie van autisme en een verstandelijke beperking

  • Gedrag hanteerbaar makenEen stappenplan Lees meer

    Onveilige situaties moeten natuurlijk zo snel mogelijk worden beëindigd. Bijvoorbeeld als iemand agressief is voor zichzelf of zijn omgeving. Het is belangrijk dat er een duidelijk plan klaarligt voor crisissituaties, zodat er zo min mogelijk geïmproviseerd hoeft te worden. Onvoorspelbaar gedrag van de omgeving kan er namelijk toe leiden dat iemand zich onveilig gaat voelen en nog agressiever gaat gedragen. Houd de communicatie zo kort, duidelijk en consequent mogelijk. Voorkom dat iemand wordt overspoeld door informatie.

    Zorgorganisatie Amarant heeft een stappenplan gemaakt voor de aanpak van probleemgedrag, gebaseerd op een workshop van de Belgische orthopedagoog Steven Degrieck (van Autisme Centraal/www.autismecentraal.nl).

    Een selectie:

    – Beschrijf het gedrag zo concreet mogelijk, los van eventuele emoties, interpretaties en aannames.

    – Ga na hoe lang het gedrag al bestaat. Hoe langer het bestaat, des te langer zal het duren om het te veranderen.

    – Sluit oorzaken uit. Is er misschien een medische verklaring voor het gedrag? Heeft iemand pijn, bijvoorbeeld aan zijn gebit? Mensen met autisme kunnen dit niet altijd goed duidelijk maken. Sterker nog, ze weten het soms zelf niet, terwijl ze zich er wel degelijk slecht door voelen.

    – Stel prioriteiten. Is dit het juiste moment om het gedrag aan te pakken, of zijn er dingen die nu belangrijker zijn?

    – Analyseer het gedrag. Wanneer doet het zich voor? Wat gaat er aan vooraf? Wie zijn erbij betrokken? Hoe reageert de persoon na afloop? En hoe reageert de omgeving?

    – Maak een hypothese van de oorzaak.

    – Maak een actieplan. Het aanpassen van de omgeving is vaak het meest effectief en bovendien het snelst te realiseren. Bijvoorbeeld door het aantal prikkels te verminderen of de manier van communiceren aan te passen. Voor effect op de langere termijn kunnen de vaardigheden van de persoon worden vergroot, bijvoorbeeld op het gebied van communicatie of vrije tijdsinvulling.

    – Evalueer. Verbetert het gedrag niet, dan is het tijd om het actieplan aan te passen.

    Leestip:
     Explosief gedrag bij autisme. Linda Woodcock en Andrea Page. Uitgeverij Pica.

  • Alternatieven voor vrijheidsbeperkingVeiligheid creëren Lees meer

    Agressief gedrag kan verergeren als er op de verkeerde manier op wordt gereageerd. Sancties als vastbinden of afzondering lijken soms te werken, maar schijn bedriegt. Want vroeg of laat zal iemand op zoek gaan naar andere manieren om zijn ongenoegen te uiten, bijvoorbeeld door dingen kapot te maken of door zichzelf te beschadigen.

    Het is essentieel dat de omgeving op zoek gaat naar de bron van de gedragsproblemen.

    Vilans, een kenniscentrum op het gebied van langdurende zorg, heeft een lijst gemaakt met meer dan zestig alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen. Een paar voorbeelden die ook bruikbaar kunnen zijn voor mensen met autisme en een verstandelijke beperking:

    . Cameratoezicht en bewegingssensoren waarmee mensen in de gaten kunnen worden gehouden en inzicht kan worden verkregen in hun gedrag(alleen mogelijk met toestemming van ouders).

    . Een ‘bedtent’ of ‘staysafe’-bed: dat is een bed met een tentopbouw er omheen die dichtgeritst kan worden om te voorkomen dat mensen gaan dwalen.

    . Rustgevende bedden met trillingen, muziek en/of water: om iemand tijdelijk te verwennen bij onrust, zelfverwonding of agressie.

    . Knuffels om rustig te worden (in plaats van een onrustband).

    . Een drukvest om mensen voor korte periodes een veilig gevoel en beschermd gevoel te geven.

    . Zachte wanden in de eigen slaapkamer om zelfverwonding te voorkomen.

    . Favoriete muziek ter ontspanning bij oplopende stress.

Bouw, hosting & onderhoud door:
Snowball Ecommerce
Sluiten
Wil jij het werk van de NVA steunen als NVA-lid?

Dat kan al voor 5 euro per maand (60 euro per jaar).

Word nu lid!