Slaapproblemen bij jonge kinderen

Kinderen met autisme hebben vaker last van slaapproblemen. Die slaapproblemen hebben op hun beurt invloed op gedrag en het reguleren van emoties.

We weten uit onderzoek dat veertig tot tachtig procent van de kinderen met autisme op een bepaald moment in het leven moeilijkheden krijgt met slaap. Dat kan gaan om inslapen, doorslapen of parasomnie (slaapstoornissen). Het percentage is niet helemaal eenduidig, maar in ieder geval komt het vaker voor bij deze groep en ook in heftigere mate.

Oorzaak slaapproblemen

Het is de bedoeling dat je flexibel kunt switchen tussen slapen en waken. Bij kinderen met autisme werken bepaalde onderdelen anders. Omdat autisme ervoor zorgt dat het waaksysteem overactief is, is het lastiger om over te schakelen naar het slaapsysteem. De schakelaar die van waken naar slapen zou moeten gaan, blijft hangen in het waaksysteem.

Kinderen die zeer prikkelgevoelig zijn, die heel actief en intens emoties en prikkels verwerken, die veel nadenken, koelen moeilijk af om rustig de nacht in te kunnen gaan. Of ze verwerken prikkels diep in hun slaap en zijn dus heel actief in de nacht.

Een andere factor is het gezin zelf. Stress in het gezin heeft veel invloed op slaap. Zowel bij de ouders als het kind. Ouders die alles zelf moeten zien te redden, die niemand om hulp kunnen vragen, brengen hun stress soms over op het kind, wat niet helpend is voor de slaap.

Gevolgen van slaaptekort

Wanneer een kind gedurende langere tijd niet goed slaapt, heeft dit vaak een negatieve invloed op de ontwikkeling van het kind. Het kan bijvoorbeeld aandachtsproblemen ontwikkelen, meer problemen krijgen met het reguleren van emoties en meer gedragsproblemen vertonen, maar ook minder sociaal gedrag laten zien.

Daarnaast hebben slaapproblemen van een kind een grote impact op de draagkracht van ouders: ouders slapen minder en ervaren daardoor veel stress als hun kind en zijzelf niet voldoende goed slapen.

Veel ouders vinden dat ze slechte slaap maar moeten accepteren en dat het er nu eenmaal bij hoort. Toch kan bij een groot deel van de kinderen met autisme veel winst behaald worden door juist het slaapprobleem (als eerste) aan te pakken.

Veelvoorkomende slaapproblemen bij kinderen met autisme zijn:

• Moeite hebben met inslapen;
• ’s Nachts vaak langdurig wakker zijn;
• Vroeg wakker worden;
• Last hebben van nachtmerries;

Wat kan helpen

• Kijk naar hoe de dag eruitziet. De prikkelverwerking overdag heeft een grote invloed op slaap.
• Creëer een consistent slaapschema en bedtijdroutine. Herhaal dezelfde activiteiten elke avond voor het slapengaan om het kind te helpen zich voor te bereiden op slaap. Maak het slaapritueel visueel, zodat het kind weet wat het kan verwachten.
• Onderschat het nut van een dutje overdag niet. Kijk goed hoeveel behoefte een kind overdag heeft aan slaap en speel daarop in. Dat kan ook in een draagdoek of wandelwagen. Zo verwerkt het kind ook overdag al een aantal prikkels.
• Zorg voor een comfortabele en kalmerende slaapomgeving. Vermijd overmatige sensorische prikkels, zoals fel licht, harde geluiden of ongemakkelijke kleding.
• Is je kind even wakker in de nacht. Probeer het dan niet direct te sussen, door het uit bed te halen, te wiegen of warme melk te geven.
• Verminder schermtijd als je kind regelmatig met een telefoon of tablet speelt. Beperk de blootstelling aan beeldschermen (televisie, tablet, smartphone) vooral voor het slapengaan, omdat dit de slaap kan verstoren. Vermijd het ‘blauw licht’ – dat is de lichtsoort waardoor melatonine wordt afgebroken waardoor je minder goed kunt inslapen.
• Gebruik ontspanningstechnieken zoals zachte muziek of zachte aanrakingen om je kind te helpen kalmeren voor het slapengaan.
• Het gebruik van een slaaptunnel of verzwaringsdeken kan ook helpen bij het in slaap vallen of juist doorslapen.

Ondersteuning

Als je het gevoel hebt dat je kind, jijzelf en anderen in het gezin lijden onder het slaapprobleem, laat je dan ondersteunen door een professional. Zo voorkom je dat je in de kortetermijnoplossingen schiet.

Je krijgt vast veel (ongevraagd) advies. Vertrouw op je eigen gevoel als ouder. Vaak weet je heel goed wat je kind nodig heeft!

Meer lezen

Lees in dit interview met orthopedagoog Isabel de Groote meer over slaapproblemen bij jonge kinderen.

Lees ook meer over slaapproblemen bij kinderen in de schoolleeftijd (4-12 jaar) en tieners.