Home Over autisme Autisme en seksualiteit Autismekenmerken en seksualiteit Zintuiglijke prikkels

Zintuiglijke prikkels

Bij praten over autisme en seksualiteit gaat het vaak over hoe iemand zintuiglijke ervaringen beleeft. Het kan daarbij gaan om (on)gevoeligheden in elk van je zintuigen zoals horen, zien, ruiken, proeven en voelen.

Gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels wordt ook wel sensorische gevoeligheid genoemd.

  • Je kunt zintuiglijke prikkels heel sterk waarnemen, waardoor je er liever niet te veel binnenkrijgt.
  • Je kunt zintuiglijke prikkels minder of nauwelijks waarnemen, waardoor je juist sterke prikkels wilt.
  • Je kunt zintuiglijke prikkels niet goed plaatsen of ervaren waar deze vandaan komen.
  • Je kunt een voorkeur of afkeur hebben voor specifieke zintuiglijke prikkels.

Je kunt op verschillende manieren omgaan met overgevoeligheid of ondergevoeligheid: misschien ga je prikkels het liefst uit de weg of wil je er juist naar op zoek gaan. Of zoek je een specifieke intensiteit die bij je past.

Bij seksualiteit spelen je zintuigen een belangrijke rol. Het is dan ook handig om te ontdekken hoe dat voor jou werkt. En als je een sekspartner hebt, hoe het bij die persoon werkt.

Door je eigen overgevoeligheden, ondergevoeligheden, blinde vlekken en voorkeuren goed te kennen, kun je hier in jouw seksleven rekening mee houden. Zo kun je bijvoorbeeld je sekspartner uitleggen hoe jij bepaalde dingen beleeft en vinden jullie een vorm die bij jullie samen past.

Voor mensen met autisme en een verstandelijke beperking kan het lastig zijn te uiten dat zij ongemak ervaren door (de afwezigheid van) zintuiglijke prikkels. Het helpt als hun omgeving waarneemt hoe zij reageren op prikkels en hen helpt om deze te reguleren.

Hieronder vind je voor de verschillende zintuigen enkele voorbeelden, ervaringen en vragen van anderen.

Mensen met autisme vertellen

  • Ik denk dat ik door autisme en verhoogde gevoeligheid meer zin in seks heb dan anderen. In vergelijking met mijn vriendinnen lijk ik er veel meer van te genieten en helpt het mij ontspannen na een drukke dag.
  • Ik ben sensorisch zo gevoelig dat ik het in een relatie lastig vind om seks te hebben. Elke intieme aanraking lijkt pijn te doen.
  • Ik heb heel veel prikkels nodig tijdens seks; erotische beelden en geluiden, aanrakingen en vibraties van seksspeeltjes. Dat is niet altijd praktisch. Ik zou graag een manier vinden om ook met minder prikkels fijne seks te hebben.
  • Wij hebben regelmatig soloseks in elkaars aanwezigheid. We kunnen dan allebei beter de prikkels sturen. En hebben toch een gezamenlijke beleving.
  • Ik raak heel makkelijk seksueel opgewonden door het zien van een prikkelend beeld, een geur of een woord met een seksuele betekenis. Vaak is dat leuk, maar het overkomt me ook weleens dat ik daardoor een erectie krijg op ongepaste momenten. Ik probeer dit soort prikkels te vermijden, door bijvoorbeeld in een restaurant te zorgen dat ik niet word afgeleid door de mensen om me heen.

Professionals vertellen

  • Ik was me er altijd al van bewust dat mijn spreekkamer prikkelarm moet zijn als ik cliënten met autisme ontvang. Een tijdje geleden raakte een cliënt in ons gesprek afgeleid door mijn wat openstaande blouse en de geur van mijn parfum. Sindsdien let ik erop dat ik zakelijke kleding draag en geen sterk geurende verzorgingsproducten gebruik.

Mis je een bepaald onderwerp? Heb je een goede tip of een ervaring die anderen verder kan helpen? Deel het met ons via dit webformulier.

  • HorenJe kunt last hebben van harde geluiden, een veelheid aan geluiden of van specifieke geluiden die bijvoorbeeld gerelateerd zijn aan seksuele activiteiten. Het kan ook zijn dat je juist een prettig gevoel hebt bij bepaalde geluiden.Lees meer

    Enkele voorbeelden hoe je hiermee kunt omgaan:

    • Je kunt je kamer stiller maken door ramen, deuren en gordijnen dicht te doen. Gordijnen en een vloerkleed zorgen ook voor demping van geluid.
    • Je kunt geluid tijdens seks dempen door oordopjes in te doen.
    • Je kunt ook ánder geluid aanzetten: prettige muziek, zogenaamde ‘white noise’ (vaak geluiden uit de natuur) of ASMR-geluiden (Autonomous Sensory Meridian Response).
    • Je kunt je sekspartner vragen om bijvoorbeeld niet te fluisteren of bepaalde geluiden te maken. Als die persoon jouw gevoeligheden kent, dan kan die daar rekening mee houden.

    Mensen met autisme vertellen:

    • Ik ben heel auditief ingesteld en hou van gekreun tijdens het vrijen. Mijn partner weet dat en houdt er rekening mee. Hij is heel visueel ingesteld, dus daar help ik hem bij.
    • Ik kan er niet tegen als mijn partner geluidjes maakt zoals gesmak of gezucht. Soms doe ik oordopjes in. En soms let mijn partner er extra op om zo min mogelijk geluid te maken.
    • Ik heb een speciale playlist met muziek voor tijdens de seks. Als ik die opzet, kom ik in de stemming en hou ik dat gevoel ook makkelijker vast.
  • ZienTe veel licht of een visueel drukke omgeving zijn voor sommige mensen met autisme vervelend. Het kan ook zijn dat bepaalde dingen die je ziet intense gedachten en gevoelens oproepen. Een aantal mensen geeft aan dat oogcontact te intens is. Sommige mensen raken zo gefixeerd op een klein detail, zoals een moedervlek, dat ze de aandacht verliezen voor wat er verder gebeurt. Anderen blokkeren bij het zien van andermans lichaamsdelen. Voor weer anderen is het zien van lichaamsdelen of andere beelden juist heel stimulerend. Lees meer

    Enkele voorbeelden hoe je kunt omgaan met te intense visuele prikkels:

    • Ga op zoek naar de plek in huis die voor jou of jullie het prettigst is.
    • Je kunt je slaapkamer zo rustig mogelijk inrichten: weinig losse spullen, rustige kleuren en niet te veel decoratie.
    • Je kunt de kamer donker maken of rustgevende verlichting aanzetten.
    • Je kunt rustgevende beelden aanzetten op een scherm of met een projectorlamp op het plafond schijnen.
    • Je kunt een oogmasker opzetten.
  • RuikenSommige mensen hebben last van geuren, anderen ruiken juist weinig. En weer anderen hebben specifieke geuren die ze heel prettig vinden.Lees meer

    Enkele voorbeelden hoe je hiermee kunt omgaan:

    • Jij en je eventuele sekspartner kunnen douchen voorafgaand aan seks en dit eventueel onderdeel maken van jullie seksuele gewoontes.
    • Je kunt een neusklemmetje voor zwemmers opzetten.
    • Je kunt een geurtje dat je wel prettig vindt aan je kamer of je bed toevoegen met bijvoorbeeld geurkaarsen, esoterische olie, wierook of parfum.
    • Je kunt glijmiddel of (massage-)olie kopen zonder geur of met een geur die jullie aanspreekt.
    • Je kunt op zoek gaan naar de seksuele handelingen waarbij geur minder aanwezig is.

    Mensen met autisme vertellen:

    • Ik word misselijk van lichaamsgeuren. Ik vind het lastig hoe en wanneer ik dit aangeef bij een nieuwe partner.
    • Soms vind ik een persoon echt leuk, maar knap ik af op diens lichaamsgeur.
    • Ik word snel misselijk van het ruiken van geslachtsdelen. Mijn partner vindt het gelukkig niet erg om even zijn mond te spoelen nadat hij mij gelikt heeft.
    • Ik ben heel prikkelgevoelig: kleine geurverschillen vallen mij al op. Als ik menstrueer of afscheiding heb, vind ik mezelf vies ruiken en biedt een douche mij geen oplossing.

    Partners vertellen:

    • Mijn partner is supergevoelig voor geurtjes. Ik ben hygiënisch maar intieme delen hebben nu eenmaal een geur, ook na het douchen.
  • ProevenSommige mensen hebben last van bepaalde smaken of van een specifiek mondgevoel.Lees meer

    Enkele voorbeelden hoe je hiermee kunt omgaan:

    • Jij en je sekspartner kunnen je uitgebreid douchen voorafgaand aan de seks.
    • Je kunt een pepermuntje of iets anders met een sterke smaak eten voorafgaand of tijdens de seks, om af te leiden van andere smaken.
    • Je kunt specifieke dingen tijdens de seks eten of drinken, waarvan je de smaak erg lekker vindt of die je een fijn mondgevoel geven.
    • Je kunt je richten op seksuele handelingen waarbij je minder last hebt van smaken.

    Mensen met autisme vertellen:

    • Partners waarmee ik een (seksuele) relatie had vonden het fijn om gelikt te worden. Maar de smaak en geur is voor mij overweldigend en een domper op mijn opwinding. Helaas leidde dat tot conflict en het beëindigen van de relaties.
    • Ik vind tongzoenen heel naar, dat doet me denken aan drilpudding.
    • Is het raar om mijn sperma te proeven? Ik wil weten hoe dat smaakt.
    • Wij gebruiken condooms en glijmiddel met een smaakje.
  • VoelenJe kunt duidelijke voorkeuren en afkeuren hebben bij aanraken en voelen. Je kunt ook moeite hebben met het aanvoelen van de intentie van een aanraking, met betekenis geven aan de bedoeling ervan. Dat kan beangstigend zijn waardoor je dichtklapt.Lees meer

    (lees ook Interoceptie en alexithymie en Informatieverwerking)

    Sommige mensen houden van zachte aanrakingen, anderen kunnen daar juist niet tegen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je subtiele aanrakingen als heel intens ervaart. Een zachte streling doet dan al pijn of irriteert. In dat geval is het misschien fijn om iets steviger aangeraakt te worden.

    Het kan ook zijn dat je een voorkeur of afkeur hebt bij het voelen van bepaalde materialen. Denk bijvoorbeeld aan satijn, wol, leer, latex of metaal.

    Vind je het fijn om een diepe lichamelijke druk te ervaren? Ook dat ervaren veel mensen met autisme. Strakke kleding, een verzwaringsvest of vastbinden kan dan fijn voor jou zijn. Vastbinden heeft dan niets te maken met een seksuele voorkeur, maar is een manier om diepe druk te ervaren.

    Voor sommigen zijn multisensorische ervaringen onplezierig. Je geniet dan wel van stimulans van 1 zintuig, maar niet van verschillende zintuigen tegelijkertijd.

    Let wel: sommige mensen met autisme voelen niet of te laat als ze te hardhandig omgaan met hun eigen lijf of dat van hun partner. Masturbatie en seks zijn dan zo intens dat het onbedoeld leidt tot pijn of verwonding, bij jezelf of bij je sekspartner. Lees hier meer over onder Soloseks en masturbatie en onder Wensen en grenzen.

    Mensen met autisme vertellen:

    • Ik focus me graag op één zintuig. Als ik wil voelen, dan doe ik mijn ogen dicht en oordopjes in.
    • Soms vind ik aanraking heel fijn en soms heel onaangenaam. Dat is zowel voor mij als voor mijn partner een uitdaging om mee om te gaan. We gebruiken nu een stopwoord zodat ik makkelijk kan aangeven als iets niet plezierig is.
    • Ik vind veel aanrakingen onaangenaam. Van adem in mijn nek raak ik geïrriteerd. Lief aaien voelt als kietelen, wat ik vreselijk vind. Ik vraag me af of anderen met autisme dat ook hebben.
    • Ik vind het gevoel van satijnen ondergoed ontzettend opwindend.
    • Penetratie doet pijn, ook al zijn we voorzichtig en zorgen we ervoor dat ik nat genoeg ben. Is dat vaginisme? En hangt dit samen met autisme?
    • Ik ben erg aanraakgevoelig. Dat speelt niet zozeer in seks maar wel in de dagelijkse intieme omgang met mijn partner. Ik kan afwijzend of verschrikt reageren als ik aangeraakt word. Mijn partner ervaart dat soms als een afwijzing.
    • Ik vind elkaar aanraken bij de geslachtsdelen een beetje vies. Ik ben ook nog nooit met een meisje samen geweest. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik seks leuker en niet vies vind?
    • Ik vind het heel fijn om de textuur van haren te voelen, en vooral de manier waarop dat tussen mijn vingers doorglijdt.
    • Ik gebruik altijd een condoom bij penetratie. Zonder condoom voelt de aanraking met een vagina vies.
    • Ik ben heel aanrakerig en knuffelig naar mijn partner. Op de bank zit altijd graag tegen elkaar aan. Maar ik vind het fysieke gevoel om bijvoorbeeld een collega of buurman een hand te geven.
    • Ik moet een orgasme krijgen want anders blijf ik onrustig. Ik weet niet of dit mijn seksuele behoefte is of dat het te maken heeft met het reguleren van spanningen.
    • Het luistert allemaal zo nauw. Ik vind het fijn om een knuffel te krijgen maar als het iets te lang duurt dan voel ik me gevangen en duw ik iemand ruw weg. Hoe lang ‘te lang’ is, is iedere keer weer anders.

    Partners vertellen:

    • Mijn partner wil niet aangeraakt worden: hij is daar vaak overgevoelig voor. Hij wil mij wel aanraken, maar beleeft daar zelf geen plezier aan. Hoe kan ik daar goed mee omgaan?

    Professionals vertellen:

    • Ik heb bij een aantal cliënten gemerkt dat zij zo intens of zo vaak masturberen dat zij hun eigen lijf daarmee beschadigen. Misschien ervaren ze op dat moment geen pijn of is het genotsgevoel dan belangrijker.
    • Ik raad mensen vaak aan om streeloefeningen (‘sensate focus’) te doen. Die oefeningen helpen je je eigen lichaam te leren kennen en te ontdekken wat je lekker vindt. Er zijn goede online oefeningen te vinden, zoals op seksualiteit.nl.
    • Ik heb een volwassen vrouwelijke client met autisme en een verstandelijke beperking die op haar buik liggend hard heen en weer beweegt om een orgasme te krijgen. Ze gaat er ook mee door als er mensen de kamer binnenkomen. Ik vind het moeilijk om te snappen of het seksueel gedrag is dat bij jonge kinderen hoort, of ze harde aanraking nodig, of ze geen schaamte heeft of dat het iets heel anders is.
  • Blogs van mensen met autismeDeze blogs zijn Engelstalig. Tip: Vertaal de tekst met bijvoorbeeld Google Translate naar Nederlands.Lees meer
Bouw, hosting & onderhoud door:
Snowball Ecommerce