Tips voor de overgang van vakantie naar school

Wat kan je doen om je kind met autisme hierin zo goed mogelijk te ondersteunen

Na een lange zomervakantie valt het niet mee om weer naar school te moeten. Een ander ritme, een drukke ochtendspits, een nieuwe leerkracht, een nieuw lokaal of misschien zelfs een nieuwe school. Dat is een enorme verandering en dat brengt de nodige spanning met zich mee. Voor jouw kind, maar ook voor jou als ouder.

Ieder kind met autisme is anders en heeft dus ook een andere aanpak nodig om zo optimaal mogelijk te kunnen functioneren in een klas. Je wil voorkomen, dat jouw kind in de eerste schoolweek (en de weken erna) niet teveel over- of onderprikkeld raakt op school.

We hebben daarom een aantal tips voor je op een rijtje gezet.

Voor ouders

Tip 1: Bereid je kind voor op het einde van de vakantie

Begin in de laatste week van de schoolvakantie al te praten over de start van het nieuwe schooljaar. Wie wordt de nieuwe leerkracht? Hoe vindt je kind het om weer naar school te gaan? Waar kijkt je kind naar uit en wat vindt hij/zij lastig? Wat zouden jullie kunnen doen om hem/haar hierbij te helpen? Door erover te praten blijven de eventuele zorgen niet in het hoofd van je kind hangen en is de kans groter dat je kind minder gespannen aan de eerste schooldag begint.

Tip 2: Zorg dat je kind klaar is voor school

Om te wennen aan het idee dat school weer gaat beginnen, kan het helpen je kind zoveel mogelijk te betrekken bij het uitzoeken van de benodigde schoolspullen. Misschien moeten er gymschoenen worden aangeschaft of heeft je kind een nieuwe broodtrommel of rugzak nodig. Probeer dit samen te doen en geef je kind het gevoel, dat hij/zij mee mag beslissen. Dit zal de start van school vast een stuk leuker maken.

Tip 3: Pak het oude ritme weer op

Probeer in de laatste week voor de vakantie al zoveel mogelijk in het ‘normale’ ritme te komen. Op tijd naar bed en ’s morgens iets vroeger opstaan, kan al enorm helpen.

Misschien ben je makkelijker geworden met bepaalde regels tijdens de vakantie. Probeer je kind alvast voor te bereiden, dat dit na de vakantie weer zal veranderen. Leg dan vooral uit wat er gaat veranderen en wanneer deze regels ingevoerd zullen worden. Denk hierbij ook aan taakjes, die misschien weer gedaan moeten worden. Wat kan helpen is om je kind vooral de nodige puzzeltijd te geven om aan dit nieuwe ritme en eventuele regels te wennen.

Voor jou als ouder is het natuurlijk ook een overgang om weer in het schoolritme te komen. Maak daarom voor jezelf ook een duidelijke planning van wat er allemaal moet gebeuren. Schrijf het op, zodat ook jouw hoofd niet overloopt met to do’s.

Tip 4: Voorkom stress tijdens de ochtendspits

De ochtendspits is hectisch en kan voor jouw kind veel extra spanning geven. Probeer daarom de avond voor de eerste schooldag alle schoolspullen al klaar te leggen. Misschien zelfs al de boterhammen te smeren. Bekijk samen alvast welke kleren jouw kind aan wil en leg deze direct klaar. Dit scheelt lastige discussies tijdens de toch al drukke ochtendspits.

Ook kan het je kind helpen om met behulp van een overzichtelijke planning te zien wat er in de ochtend gedaan moet worden. Dit kan veel duidelijkheid bieden, wat spanning kan verminderen. Denk aan een planning met behulp van pictogrammen: aankleden, ontbijten, tandenpoetsen, schoenen aandoen, naar school gaan. Ben je benieuwd welke plaatjes je hiervoor kan gebruiken? Kijk dan eens op de site van Sclera.

Tip 5: Sluit de vakantie af

De vakantie op ‘symbolische’ wijze afsluiten kan je kind wat rust geven. Doe iets leuks met het hele gezin of met jouw kind alleen. Dit hoeft uiteraard geen spectaculair uitje te zijn, want grote kans dat jouw kind hier ook weer een dag van moet bijkomen. Denk bijvoorbeeld aan iets ‘feestelijks’ eten omdat het de laatste dag van de vakantie is en waarvan je weet, dat je kind hier enorm van kan genieten.

Tip 6: Plan de eerste schoolweek zo min mogelijk in

De eerste dagen na de start van school zijn heel intensief. Jouw kind heeft heel veel (nieuwe) prikkels te verwerken. Plan daarom zo min mogelijk in na school. Laat je kind vooral ontspannen na schooltijd. Dit vermindert alle druk en lukt het jouw kind beter om echt even bij te komen. Leg wel uit, dat dit tijdelijk is als er uiteindelijk wel activiteiten na schooltijd op de planning staan.

Tip 7: Ondersteun je kind op school

Probeer je kind de eerste week zoveel mogelijk te begeleiden om overprikkeling te voorkomen. Hoe meer jouw kind zich gesteund voelt, hoe sneller hij of zij zal wennen aan de nieuwe omgeving, medeleerlingen en aanpak van de leerkracht.

Zo kan je de eerste dagen even mee de klas in lopen en aan de leerkracht laten weten hoe jouw kind zicht voelt.
Of plan op korte termijn een gesprekje in met de leerkracht. Hoe eerder hij/zij weet wat wel goed werkt in de communicatie met jouw kind en waar jouw kind snel van overprikkeld of onderprikkeld van raakt hoe sneller hij/zij zich ‘veilig’ zal voelen in de klas. Benieuwd wat jouw kind zou kunnen helpen op school? Kijk dan eens hier.
Wat je hierbij kan helpen is het gebruik van het Autismepaspoort. Deze kan je met korting aanvragen als je lid bent van de NVA.

Gaat jouw kind dit schooljaar starten op de middelbare school? Dan zal dit voor jouw kind een enorme overgang zijn.

Hiervoor is een nieuw programma ontwikkeld, dat veel positieve resultaten heeft behaald in Engeland. Dit heet de STAP-methode en is een lichte, omgevingsgerichte en preventieve methode. Het is bedoeld om ouders en docenten te ondersteunen in de begeleiding van een leerling met autismespectrum-kenmerken bij de overstap naar de middelbare school.

STAP staat voor Schooltransitie Afstemmingsprogramma. Alle informatie over dit programma vind je hier. Voor meer informatie over dit programma? Vul dan hier het contactformulier in.

Tip 8: Blijf positief!

Ook al ziet je kind enorm op tegen het nieuwe schooljaar, probeer positief te blijven praten over school, klasgenoten en de nieuwe leerkracht. Dit neemt jouw kind ook van je over en helpt dus goed om die lastige hobbel van de eerste week school wat makkelijker te kunnen nemen.

Geef je kind vooral de tijd om te wennen en blijf kijken naar wat jouw kind nodig heeft om z’n draai te vinden in de klas.

Voor leerkrachten

Hoe kan jij als leerkracht de overgang van vakantie naar school voor een leerling mat autisme zo soepel mogelijk laten verlopen? Hierin heb je niet alleen te maken met de leerling, maar ook met de ouders. Beiden vinden het spannend hoe de eerste periode op school gaat verlopen en hebben hierin een stukje vertrouwen nodig.

Een leerling met autisme heeft een andere onderwijsbehoefte, door een andere informatieverwerking. Daardoor sluit het reguliere onderwijsaanbod op sommige punten onvoldoende aan. Hierdoor wordt de ontwikkeling bedreigd of kan de leerling onvoldoende profiteren van het leeraanbod. Een leerling met autisme moet dus niet worden bijgespijkerd om aan de norm te voldoen; er moet voldaan worden aan de onderwijsbehoefte van de leerling, zodat deze zich ten volle kan ontwikkelen. (Citaat uit de Whitepaper van de Expertgroep Onderwijs en Autisme)

Tip 1: Ga in gesprek met de leerling

Ga eens in gesprek met de leerling en laat de leerling vertellen wat hij/zij nodig heeft in de klas. Dit doe je uiteraard niet op de eerste schooldag, maar als je ziet dat de leerling zich wat meer vertrouwd met je voelt, kan je hier een momentje voor inplannen.

Hiervoor kan je de gesprekshulp met gesprekspunten gebruiken. Dit is een lijst met gesprekspunten over eren, denken en gedrag op school. Je kan de lijst online anoniem invullen en vervolgens downloaden. Je vindt hier de gesprekshulp voor school.

Tip 2: Wat kan je aanpassen in de klas

Welke aanpassingen kan je doen in de klas om het voor de leerling wat gemakkelijker te maken.

Denk aan het gebruik van een koptelefoon om geluid vanuit de klas te verminderen.
Een ruimte/plekje waar de leerling zich kan terugtrekken bij overprikkeling.
of een duidelijk stappenplan bij het maken van opdrachten.

Op onze site vind je veel informatie & tips, die relevant kunnen zijn voor jouw leerling.

Ook is er een checklist voor scholen. Hier vind je alle informatie voor een autismevriendelijke school.

Tip 3: Blijf in gesprek met de ouder

Ouders weten als geen ander wanneer hun kind over- of onderprikkeld raakt en hoe je dit kan voorkomen. Probeer niet zelf het wiel uit te willen vinden als leerkracht, maar blijf communiceren met de ouder. Maak duidelijke afspraken wanneer en hoe met elkaar in gesprek te blijven om de leerling zo snel mogelijk te laten wennen aan de nieuwe situatie. Ook geef je ouders dan het gevoel, dat ze niet alleen staan in de zorgen, die ze hebben over hun kind. Uiteindelijk hebben jullie beiden hetzelfde belang, de leerling het vertrouwen geven, dat hij/zij erbij hoort.

En onthoud: Iedere kleine aanpassing in het belang van de leerling met autisme kan al een enorme winst zijn.

De NVA heeft een Expertgroep Onderwijs en Autisme. Deze groep richt zich op meer kennis over autisme binnen het onderwijs en voeren zij een positieve lobby gericht op het verbinden van zorg, gemeenten en onderwijspartijen.

De belangrijkste onderliggende gedachte hierbij is het denken in mogelijkheden, om passend en inclusief onderwijs te kunnen waarmaken. Wil je meer weten wat de Expertgroep Onderwijs en Autisme doet om het onderwijs in Nederland autismevriendelijker te maken. Lees dan hun Whitepaper ‘Samen op weg naar steeds inclusiever onderwijs’