Goed nieuws: als je autisme hebt en een rijbewijs wilt behalen, hoef je binnenkort niet meer langs de psychiater voor een keuring. De rijgeschiktheidskeuring voor mensen met autisme verdwijnt. Dit blijkt uit een brief die minister Madlener van Infrastructuur vandaag naar de Tweede kamer stuurt. De NVA zet zich al jaren in voor de afschaffing van de onnodige en stigmatiserende keuring.
Minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat (I&W, PVV) ziet geen redenen om de verplichte rijgeschiktheidskeuring voor mensen met autisme in stand te houden. ‘In lijn met het VN-verdrag Handicap wil het ministerie geen strengere eisen stellen aan rijbewijshouders dan strikt noodzakelijk is voor het bewaken van de verkeersveiligheid’, aldus Madlener in de Kamerbrief. ‘Daarom is het ministerie van plan om de eisen voor rijgeschiktheid bij autisme volledig te verwijderen uit de Regeling eisen geschiktheid 2000 (REG2000).’
De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) zegt al jaren dat er geen onderbouwing is voor de rijgeschiktheidskeuring. Nergens blijkt uit dat automobilisten met autisme vaker te maken hebben met verkeersongelukken of verkeersovertredingen. Wetenschappelijke experts op het gebied van autisme en verkeersveiligheid bevestigen dit.
Stigmatiserend
De NVA is heel blij dat minister Madlener nu ook naar de feiten kijkt en op basis daarvan een einde maakt aan de onnodige keuring. ‘Uit de wetenschappelijke literatuur komt naar voren dat het hebben van een rijbewijs heel belangrijk is voor de arbeidskansen en het welbevinden van mensen met autisme’, zo schrijft Madlener. ‘Ook komt naar voren dat mensen met autisme meer uitdagingen dan gemiddeld ervaren om het rijbewijs te behalen. Tegelijk blijkt uit medisch-wetenschappelijke literatuur niet eenduidig, dat rijbewijshouders met autisme meer ongelukken veroorzaken of meer verkeersovertredingen begaan dan andere rijbewijshouders.’
‘Eindelijk wordt de stigmatiserende, belastende, dure en zinloze rijbewijskeuring voor alle kandidaat-bestuurders met autisme afgeschaft’, zegt NVA-directeur Caroline Verkerk. ‘Bij de Informatie & Advieslijn van de NVA komen maandelijks veel klachten binnen over deze keuring. Het is onbegrijpelijk dat alle kandidaat-bestuurders met autisme al jaren verplicht langs een psychiater moeten die ze nooit eerder hebben gesproken. En dat voor een kort onderzoek dat vaak niet alleen van opmerkelijk slechte kwaliteit is, maar ook opmerkelijk duur. Slechts 1,1 procent van de doelgroep wordt na afloop afgekeurd. Ook de minister ziet nu gelukkig in dat rij-instructeurs en examinatoren prima zelf kunnen inschatten of iemand met autisme klaar is om met de auto deel te nemen aan het verkeer. Hiervoor is geen psychiater nodig.’
De beslissing van Madlener laat volgens Verkerk mooi zien dat meer kennis over autisme zorgt voor meer begrip en meer ruimte voor mensen met deze diagnose. En daarmee tot het verdwijnen van onnodige drempels. ‘Jarenlang moesten zij deze keuring ondergaan, puur door onbekendheid en onjuiste aannames. Dit is precies waarom de NVA tijdens de Autismeweek 2025 (van 29 maart tot en met 5 april) iedereen oproept om ruimte te maken voor autisme.’
Gezondheidsverklaring
Het ministerie heeft het CBR gevraagd om een uitvoeringstoets te doen naar de voorgenomen wijziging. De uitkomsten hiervan worden in juni 2025 verwacht. ‘Tegelijkertijd bereidt het ministerie de juridische stappen voor die nodig zijn voor de wijziging van de REG2000’, zo schrijft Madlener. ‘Mede afhankelijk van de uitkomsten van de uitvoeringstoets is het streven om de voorgenomen beleidswijziging op 1 januari 2026 in te laten gaan.’
Zodra autisme wordt geschrapt uit de Regeling eisen geschiktheid 2000 (REG2000), is de verplichte rijgeschiktheidskeuring voor mensen met autisme verleden tijd. En daarmee ook de vraag over autisme op de gezondheidsverklaring – een document dat iedereen die zijn rijbewijs wil behalen moet invullen.
Motie
De NVA zet zich al jaren actief in voor de afschaffing van de rijgeschiktheidskeuring voor mensen met autisme. Op 3 april 2024 diende NSC-Kamerlid Agnes Joseph – samen met Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) – een motie in die de regering oproept om de medische keuring voor mensen met ADD, ADHD en autisme af te schaffen. De tweede Kamer nam deze motie – ingediend tijdens een plenair debat over de implementatie van het VN-Verdrag Handicap – met een ruime meerderheid aan.
Kort daarna ging I&W aan de slag met een ‘beleidsverkenning’ in verband met de uitvoering van de motie. Onderdeel hiervan was een expertsessie over de omstreden rijgeschiktheidskeuring voor mensen met autisme, in het najaar van 2024. Deze sessie moest antwoord geven op de vraag of afschaffing van de keuring gevolgen heeft voor de verkeersveiligheid. Aanwezig waren onder meer specialisten op het gebied van verkeersveiligheid, rijgeschiktheid, autisme en mensenrechten. Hun conclusie: automobilisten met autisme hebben geen verhoogd risico op verkeersongelukken en verkeersovertredingen.
AD(H)D
Voor mensen met AD(H)D verdwijnt de rijgeschiktheidskeuring niet helemaal. ‘Vanwege de impact van AD(H)D op de verkeersveiligheid en mogelijk strengere Europese eisen op het gebied van AD(H)D in de toekomst, is het niet wenselijk om de medische eisen in de REG2000 bij AD(H)D te laten vervallen’, aldus Madlener. Wel wil de minister dat de keuring voor deze doelgroep ‘proportioneler’ wordt. Madlener: ‘Het doel is om alleen nog mensen met AD(H)D door een psychiater te laten keuren waarbij een grotere kans op rijongeschiktheid bestaat. Uiterlijk eind 2025 wordt de Kamer geïnformeerd over de voortgang van dit onderzoek.’
Melding na examen
De NVA zal aandacht blijven houden voor de belangen van mensen met autisme die hun rijbewijs willen behalen. Zo is het belangrijk dat er voldoende in autisme gespecialiseerde rijscholen zijn. Daarnaast pleit de NVA al geruime tijd voor een training op het gebied van neurodiversiteit voor alle rij-examinatoren.
Deze training moet voorkomen dat examinatoren onnodig een zogeheten ‘melding na examen’ doen. Examinatoren kunnen zo’n melding doen als zij de indruk hebben dat er nader onderzoek nodig is naar de medische rijgeschiktheid van een kandidaat. Het inmiddels afgelegde examen wordt dan ongeldig verklaard. De NVA vreest dat gebrek aan autisme-kennis bij examinatoren kan leiden tot onnodige meldingen. Het ontwijken van oogcontact – om maar een voorbeeld te noemen – zou bij hen mogelijk tot een verkeerde conclusie kunnen leiden.
Op dit moment doet vrijwel iedere kandidaat met autisme examen bij een zogeheten AA-examinator. Die heeft enige kennis van – onder meer – autisme en ad(h)d en wordt bovendien vooraf op de hoogte gesteld van iemands diagnose. De kans op een onterechte melding na examen is hierdoor klein. Het is op dit moment nog onduidelijk of het mogelijk blijft om desgewenst af te rijden bij een AA-examinator.
Verder lezen:
