Minimaal 70.000 kinderen in Nederland zitten al drie maanden of langer thuis zonder onderwijs. In totaal krijgen 280.000 kinderen geen volwaardig onderwijs – dat is zo’n 11% van alle schoolgaande kinderen. Dat blijkt uit het rapport ‘Thuiszitters tellen 2024’ van oudervereniging Balans. Het toenemende aantal thuiszitters laat de noodzaak van een autisme-aanpak in het onderwijs zien.
In het rapport van Balans staat dat het aantal thuiszitters de grootte van het probleem maar deels weergeeft, omdat verborgen thuiszitters – zoals kinderen die nog wel ingeschreven staan maar niet meer volledig naar school gaan – buiten beeld blijven. Ook blijkt uit onderzoek dat 37% van de ouders van thuiszitters te maken krijgt met drang en dwang. Instanties zetten ouders onder druk om bepaalde beslissingen te nemen of hulpverlening te accepteren. De dreiging die hiervan uitgaat werkt verlammend voor ouders, wat niet helpend is voor de situatie.
Het rapport van Balans benadrukt dat de oorzaak niet bij kinderen ligt, maar in het onderwijssysteem. Ondanks alle pogingen om oplossingen te vinden die in de afgelopen jaren gedaan zijn, blijft het aantal thuiszitters stijgen. Balans pleit daarom voor een fundamentele systeemverandering die focust op leerrecht en het borgen van de zorgplicht van scholen.
Ook het aantal thuiszitters met autisme neemt toe. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van een onderzoek naar autisme en schooluitval van universitair docent Theo Bakker van de Vrije Universiteit Amsterdam. In tien jaar is het aantal uitvallers gestegen van 5,2 naar 9,3 procent. Bakker vertelde over zijn bevindingen bij de presentatie van het rapport ‘Thuiszitters tellen 2024’ op 9 december in Utrecht.
Autisme-aanpak noodzakelijk om thuiszitten te voorkomen
Uit onderzoek van de NVA bleek al dat één op de zes kinderen met autisme niet naar school gaat. Volgens conservatieve schattingen gaat het om ruim vierduizend kinderen in de leeftijd van 6 tot en met 18 jaar – zeer waarschijnlijk ligt ook dit aantal nog veel hoger. Daarom heeft de NVA heeft samen met LBVSO een concrete ‘autisme-aanpak’ ontwikkeld om deze problematiek aan te pakken, onder meer met prikkelarme ruimtes op scholen en door het aanstellen van autismespecialisten.
Recent nam de Tweede Kamer een motie aan waarin wordt opgeroepen om onbenutte reserves van samenwerkingsverbanden deels in te zetten voor autismeprogramma’s. Staatssecretaris Mariëlle Paul heeft toegezegd samenwerkingsverbanden hiertoe te zullen “aanmoedigen”. Tot nu toe zijn er geen concrete middelen vrijgemaakt voor de autisme-aanpak: er wordt zelf bezuinigd op de ondersteuning van thuiszitters. De NVA blijft zich sterk maken voor de autisme-aanpak, zodat het aantal thuiszitters niet nog verder stijgt.
